İSO ‘Türkiye’nin İkinci 500’ünü açıkladı: Finansman giderleri karlılığı olumsuz etkiledi
İstanbul Sanayi Odası (İSO), ‘Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması’nın 2016 yılı sonuçlarını açıkladı. 2016 yılında sıralamaya 100 yeni firma girdi. Bunlardan 77’si geçen yılki 1000 büyük kuruluşun dışından geldi. Araştırma sonucunda özellikle finansman giderlerinin sanayi kuruluşlarının karlılıklarında temel belirleyici faktör olduğu görüldü. Sıralamada ilk üçte Modavizyon Tekstil, Marshall Boya ve Dardanel Önentaş yer aldı.
HABER
01.08.2017, 08:43 31.07.2017, 18:54
6339
İstanbul Sanayi Odası’nın hazırladığı ‘Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması 2016’ raporu açıkladı. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında 2016 yılında üretimden satışlara göre ilk sırayı 242.3 milyon TL ile Modavizyon Tekstil aldı. İkincilik 242.1 milyon TL üretimden satışlarıyla Marshall Boya’nın oldu. Üçüncü sırada ise 241.5 milyon TL ile Dardanel Önentaş yer aldı.
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun 2015 yılında 75.6 milyar TL olan üretimden net satışları, 2016 yılında yüzde 8.6 artarak 82.2 milyar TL’ye yükseldi. 2015 yılında reel olarak gerileyen üretimden net satışlar, 2016 yılında hemen hemen hiç değişmedi. 2016 yılında satışların maliyetindeki artışların nispeten yavaşlamasının da katkısıyla İkinci 500’ün faaliyet karlılığında iyileşme yaşandı. 2015 yılında 7.4 milyar TL olan toplam faaliyet karı, 2016’da yüzde 17.5 artarak 8.7 milyar TL olarak gerçekleşti. Araştırmanın sonuçları, sanayi kuruluşlarının 2015 yılında 3.8 milyar TL olan finansman giderlerinin 2016 yılında yüzde 16.3 oranında artarak 4.4 milyar TL’ye ulaştığını ortaya koyuyor.
KOBİ’ler yavaşlamadan etkilendi
İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, “İkinci 500’ü oluşturan sanayiciler de tüm zorluklara rağmen esas faaliyetlerine odaklanabilmiştir” dedi. Bahçıvan, şu bilgileri verdi: “2016 hem küresel ekonomi hem de ülkemiz açısından zor bir yıldı. 2015 yılındaki yüzde 2.7’lik büyümenin ardından geçen yıl yüzde 2.4’e gerileyen global büyüme ülkemizdeki firmaların performanslarını da sınırladı. Ancak bu sınırlama KOBİ’ler için daha etkili oldu. Bu dışsal faktörün yanında özellikle 2016’da yaşadığımız hain darbe girişiminin yılın ikinci yarısındaki ekonomik faaliyetlerde yarattığı olumsuz etkiyi de göz ardı edemeyiz. Nitekim İSO 500’de gördüğümüz gibi büyük şirketler, çok uluslu yapıları, pazar çeşitlilikleri, güçlü sermaye yapıları ve inorganik büyüme olanakları ile gelişme hızlarını göreceli olarak koruyabildiler. Fakat İkinci 500 verilerine baktığımızda; dış pazarlarda genişleme sürecine girmiş olan ve görece olarak sermaye birikimleri daha sınırlı kalan KOBİ’lerimizin, ekonomik yavaşlamalardan daha çok etkilendiğini görmekteyiz.”
Finansman giderleri olumsuz etkiledi
Finansman giderleri, sanayi kuruluşlarının karlılıklarında temel belirleyicilerden biri olmayı 2016 yılında da sürdürdü. İkinci 500’de finansman giderlerinin faaliyet karına oranı 2016’da yüzde 51.1’den yüzde 50.6’ya geriledi. Bu iyileşmeye rağmen sanayi kuruluşları 2016 yılında da elde ettikleri karın yarısını finansman giderlerine ayırmak zorunda kaldı. Bu gelişmeler faiz ve kur dalgalanmalarının, sanayi sektöründe karlılığı ve sermaye birikimini etkilemeye devam ettiğini ortaya koyuyor. Bahçıvan, yine İSO 500’e göre KOBİ ölçekli şirketlerin yer aldığı İkinci 500 şirketlerinin karlılık rasyolarında da mali dalgalanmaların etkisiyle düşüşler görüldüğünün altını çizdi. Bahçıvan şu noktalara değindi: “İSO 500’de olduğu gibi İSO İkinci 500’de de mali borçlarda ve ödenen faizlerde ciddi artışlar yaşandığını görüyoruz. Finansman maliyetleri, İkinci 500’de de şirket karlılıkları üzerinde olumsuz etkisini sürdürüyor. Ölçek büyütmek, rekabetçiliğini arttırmak ve pazarını genişletmek için büyük çaplı yatırımlara ihtiyacı olan ve sermaye birikimi nispeten sınırlı olan KOBİ’ler açısından kurlardaki yükseliş ve yüksek faiz ortamı, hiç kuşkusuz, dev şirketlere kıyasla daha zorlayıcıdır.”
Sanayici işine odaklandı
Bütün bu olumsuzluklara karşın İSO İkinci 500’de umut veren gelişmelerin de olduğunu aktaran Bahçıvan, sanayicilerin 2016 yılında tüm zorluklara rağmen esas faaliyetlerine odaklanabildiğini bu bağlamda net satışlara oranla faaliyet karlılıklarını yüzde 8.5’ten yüzde 9.4’e çıkarmayı başardıklarını aktardı. Bahçıvan, “Finansman giderlerini nispeten daha etkin yöneten İkinci 500 şirketleri, mali borçlarda da vade yapısını kısmen iyileştirmişlerdir. İkinci 500’ü oluşturan şirketlerin özellikle istihdam verilerine de dikkat çekmek istiyorum. Bu şirketlerimiz, istihdamlarını arttırırken asgari ücret düzenlemesinin de etkisiyle ücretlerinde belirgin bir artış yaratmışlardır. 2016 gibi zorlu bir senede sanayinin ve sanayicimizin göstermiş olduğu performansı takdirle karşılıyoruz. Zorluklara rağmen ekonomideki en temel işlevi olan üretmeyi sürdürüp, aş ve iş yaratmayı başararak Türkiye’nin ve Türkiye ekonomisinin yanında olduğunu gösteren sanayicilerimize teşekkür ediyoruz” açıklamasını yaptı.
2016 yılında yaşanan sıkıntılara rağmen İSO İkinci 500’ün istihdamı yüzde 1.4 arttı. Yine ödenen maaş ve ücretler de 2016 yılında yüzde 18.2 gibi oldukça yüksek bir oranda artış gösterdi. Bu artışta asgari ücret düzenlemesi etkili olmakla birlikte, maaş ve ücretlerin reel olarak yüzde 10 civarında artış göstermiş olması dikkat çekti.
KOBİ’nin borç yükü artıyor
Araştırma sonuçları, İSO İkinci 500’de borç yükünün arttığını ortaya koydu. Özellikle mali borçlardaki artışın toplam borçlardaki artışa göre daha hızlı seyretmesi dikkat çekiyor. 2015’te 30.7 milyar TL olan toplam mali borçlar 2016’da yüzde 17.5 oranında artarak 36.1 milyar TL’ye ulaştı. Böylece mali borçların toplam borçlar içindeki payı 2015 yılında yüzde 57.6 iken 2016’da yüzde 58.1’e ulaştı. Mali borçların vade dağılımına baktığımızda, son yıllarda uzun vadeli mali borçlar lehine nispi bir iyileşme görüldü. 2015 yılında kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payı yüzde 50 iken 2016 yılında yüzde 48.4’e geriledi. Bu gelişme, sanayi kuruluşlarının orta-uzun vadeli mali borçlanma olanaklarının nispeten arttığını göstermesi açısından önemli.
Karlılık geriledi
2016 yılında İSO İkinci 500’de kar eden kuruluş sayısı 384’e gerilerken zarar eden kuruluş sayısı ise 116 oldu. Böylece 2016 yılında zarar eden kuruluş sayısı son 10 yıl içinde beşinci kez 100’ün üzerinde gerçekleşti. Faiz amortisman ve vergi öncesi kar açısından bakıldığında ise kar eden kuruluş sayısı 2016 yılında 482 olarak gerçekleşti. Zarar eden kuruluş sayısı ise 18 oldu.
Teknolojide beklenen ilerleme yapılamadı
İkinci 500’ün teknoloji yoğunluklarına göre yarattıkları katmadeğer verilerine bakıldığında 2016 yılında yaratılan katmadeğer itibarıyla en yüksek payı yüzde 44.2 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin aldığı görülüyor. Orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı ise 2016 yılında 3.4 puan artmış ve yüzde 30.3 olmuş durumda. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2015 yılında yüzde 24.1 iken 2016 yılında yüzde 21.1’e geriledi. Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2015 yılında yüzde 6.6 iken 2016 yılında yüzde 4.3 oldu. Tablo, Türkiye’de sanayinin yüksek katmadeğerli ve yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlere dönüşüm ihtiyacının sürmekte olduğunu gösteriyor. Ancak İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sonuçları, ölçüm yapılan son dört yıldır bu konuda henüz yeterli ilerleme sağlanamadığını ortaya koyuyor. İSO İkinci 500’ün Ar-Ge harcamaları 2015 yılında 283.6 milyon TL iken 2016’da yüzde 2.2 artışla 290 milyon TL’ye ulaştı. İkinci 500’de Ar-Ge yapan firma sayısı ise 2015 yılında 180 iken 2016 yılında 177 firmaya geriledi.
2016 yılının en büyük 10 sanayi kuruluşu
2015
Sıra no Kuruluş
1 Modavizyon Tekstil
2 Marshall Boya
3 Dardanel Önentaş Gıda
4 Arcelomittal Ambalaj Çeliği
5 Poyraz Poyraz Fındık
6 Kaltun Madencilik
7 Greif FPS Turkey Ambalaj
8 Eti Elektrometalurji
9 Mar Tüketim Maddeleri
10 ORMA Orman Ürünleri
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun 2015 yılında 75.6 milyar TL olan üretimden net satışları, 2016 yılında yüzde 8.6 artarak 82.2 milyar TL’ye yükseldi. 2015 yılında reel olarak gerileyen üretimden net satışlar, 2016 yılında hemen hemen hiç değişmedi. 2016 yılında satışların maliyetindeki artışların nispeten yavaşlamasının da katkısıyla İkinci 500’ün faaliyet karlılığında iyileşme yaşandı. 2015 yılında 7.4 milyar TL olan toplam faaliyet karı, 2016’da yüzde 17.5 artarak 8.7 milyar TL olarak gerçekleşti. Araştırmanın sonuçları, sanayi kuruluşlarının 2015 yılında 3.8 milyar TL olan finansman giderlerinin 2016 yılında yüzde 16.3 oranında artarak 4.4 milyar TL’ye ulaştığını ortaya koyuyor.
KOBİ’ler yavaşlamadan etkilendi
İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, “İkinci 500’ü oluşturan sanayiciler de tüm zorluklara rağmen esas faaliyetlerine odaklanabilmiştir” dedi. Bahçıvan, şu bilgileri verdi: “2016 hem küresel ekonomi hem de ülkemiz açısından zor bir yıldı. 2015 yılındaki yüzde 2.7’lik büyümenin ardından geçen yıl yüzde 2.4’e gerileyen global büyüme ülkemizdeki firmaların performanslarını da sınırladı. Ancak bu sınırlama KOBİ’ler için daha etkili oldu. Bu dışsal faktörün yanında özellikle 2016’da yaşadığımız hain darbe girişiminin yılın ikinci yarısındaki ekonomik faaliyetlerde yarattığı olumsuz etkiyi de göz ardı edemeyiz. Nitekim İSO 500’de gördüğümüz gibi büyük şirketler, çok uluslu yapıları, pazar çeşitlilikleri, güçlü sermaye yapıları ve inorganik büyüme olanakları ile gelişme hızlarını göreceli olarak koruyabildiler. Fakat İkinci 500 verilerine baktığımızda; dış pazarlarda genişleme sürecine girmiş olan ve görece olarak sermaye birikimleri daha sınırlı kalan KOBİ’lerimizin, ekonomik yavaşlamalardan daha çok etkilendiğini görmekteyiz.”
Finansman giderleri olumsuz etkiledi
Finansman giderleri, sanayi kuruluşlarının karlılıklarında temel belirleyicilerden biri olmayı 2016 yılında da sürdürdü. İkinci 500’de finansman giderlerinin faaliyet karına oranı 2016’da yüzde 51.1’den yüzde 50.6’ya geriledi. Bu iyileşmeye rağmen sanayi kuruluşları 2016 yılında da elde ettikleri karın yarısını finansman giderlerine ayırmak zorunda kaldı. Bu gelişmeler faiz ve kur dalgalanmalarının, sanayi sektöründe karlılığı ve sermaye birikimini etkilemeye devam ettiğini ortaya koyuyor. Bahçıvan, yine İSO 500’e göre KOBİ ölçekli şirketlerin yer aldığı İkinci 500 şirketlerinin karlılık rasyolarında da mali dalgalanmaların etkisiyle düşüşler görüldüğünün altını çizdi. Bahçıvan şu noktalara değindi: “İSO 500’de olduğu gibi İSO İkinci 500’de de mali borçlarda ve ödenen faizlerde ciddi artışlar yaşandığını görüyoruz. Finansman maliyetleri, İkinci 500’de de şirket karlılıkları üzerinde olumsuz etkisini sürdürüyor. Ölçek büyütmek, rekabetçiliğini arttırmak ve pazarını genişletmek için büyük çaplı yatırımlara ihtiyacı olan ve sermaye birikimi nispeten sınırlı olan KOBİ’ler açısından kurlardaki yükseliş ve yüksek faiz ortamı, hiç kuşkusuz, dev şirketlere kıyasla daha zorlayıcıdır.”
Sanayici işine odaklandı
Bütün bu olumsuzluklara karşın İSO İkinci 500’de umut veren gelişmelerin de olduğunu aktaran Bahçıvan, sanayicilerin 2016 yılında tüm zorluklara rağmen esas faaliyetlerine odaklanabildiğini bu bağlamda net satışlara oranla faaliyet karlılıklarını yüzde 8.5’ten yüzde 9.4’e çıkarmayı başardıklarını aktardı. Bahçıvan, “Finansman giderlerini nispeten daha etkin yöneten İkinci 500 şirketleri, mali borçlarda da vade yapısını kısmen iyileştirmişlerdir. İkinci 500’ü oluşturan şirketlerin özellikle istihdam verilerine de dikkat çekmek istiyorum. Bu şirketlerimiz, istihdamlarını arttırırken asgari ücret düzenlemesinin de etkisiyle ücretlerinde belirgin bir artış yaratmışlardır. 2016 gibi zorlu bir senede sanayinin ve sanayicimizin göstermiş olduğu performansı takdirle karşılıyoruz. Zorluklara rağmen ekonomideki en temel işlevi olan üretmeyi sürdürüp, aş ve iş yaratmayı başararak Türkiye’nin ve Türkiye ekonomisinin yanında olduğunu gösteren sanayicilerimize teşekkür ediyoruz” açıklamasını yaptı.
2016 yılında yaşanan sıkıntılara rağmen İSO İkinci 500’ün istihdamı yüzde 1.4 arttı. Yine ödenen maaş ve ücretler de 2016 yılında yüzde 18.2 gibi oldukça yüksek bir oranda artış gösterdi. Bu artışta asgari ücret düzenlemesi etkili olmakla birlikte, maaş ve ücretlerin reel olarak yüzde 10 civarında artış göstermiş olması dikkat çekti.
KOBİ’nin borç yükü artıyor
Araştırma sonuçları, İSO İkinci 500’de borç yükünün arttığını ortaya koydu. Özellikle mali borçlardaki artışın toplam borçlardaki artışa göre daha hızlı seyretmesi dikkat çekiyor. 2015’te 30.7 milyar TL olan toplam mali borçlar 2016’da yüzde 17.5 oranında artarak 36.1 milyar TL’ye ulaştı. Böylece mali borçların toplam borçlar içindeki payı 2015 yılında yüzde 57.6 iken 2016’da yüzde 58.1’e ulaştı. Mali borçların vade dağılımına baktığımızda, son yıllarda uzun vadeli mali borçlar lehine nispi bir iyileşme görüldü. 2015 yılında kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payı yüzde 50 iken 2016 yılında yüzde 48.4’e geriledi. Bu gelişme, sanayi kuruluşlarının orta-uzun vadeli mali borçlanma olanaklarının nispeten arttığını göstermesi açısından önemli.
Karlılık geriledi
2016 yılında İSO İkinci 500’de kar eden kuruluş sayısı 384’e gerilerken zarar eden kuruluş sayısı ise 116 oldu. Böylece 2016 yılında zarar eden kuruluş sayısı son 10 yıl içinde beşinci kez 100’ün üzerinde gerçekleşti. Faiz amortisman ve vergi öncesi kar açısından bakıldığında ise kar eden kuruluş sayısı 2016 yılında 482 olarak gerçekleşti. Zarar eden kuruluş sayısı ise 18 oldu.
Teknolojide beklenen ilerleme yapılamadı
İkinci 500’ün teknoloji yoğunluklarına göre yarattıkları katmadeğer verilerine bakıldığında 2016 yılında yaratılan katmadeğer itibarıyla en yüksek payı yüzde 44.2 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin aldığı görülüyor. Orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı ise 2016 yılında 3.4 puan artmış ve yüzde 30.3 olmuş durumda. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2015 yılında yüzde 24.1 iken 2016 yılında yüzde 21.1’e geriledi. Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2015 yılında yüzde 6.6 iken 2016 yılında yüzde 4.3 oldu. Tablo, Türkiye’de sanayinin yüksek katmadeğerli ve yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlere dönüşüm ihtiyacının sürmekte olduğunu gösteriyor. Ancak İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sonuçları, ölçüm yapılan son dört yıldır bu konuda henüz yeterli ilerleme sağlanamadığını ortaya koyuyor. İSO İkinci 500’ün Ar-Ge harcamaları 2015 yılında 283.6 milyon TL iken 2016’da yüzde 2.2 artışla 290 milyon TL’ye ulaştı. İkinci 500’de Ar-Ge yapan firma sayısı ise 2015 yılında 180 iken 2016 yılında 177 firmaya geriledi.
2016 yılının en büyük 10 sanayi kuruluşu
2015
Sıra no Kuruluş
1 Modavizyon Tekstil
2 Marshall Boya
3 Dardanel Önentaş Gıda
4 Arcelomittal Ambalaj Çeliği
5 Poyraz Poyraz Fındık
6 Kaltun Madencilik
7 Greif FPS Turkey Ambalaj
8 Eti Elektrometalurji
9 Mar Tüketim Maddeleri
10 ORMA Orman Ürünleri
