Cumhurbaşkanlığı kararnameleri yatırıma odaklandı; TEKNOLOJİ ODAKLI SANAYİ HAMLESİ

Türkiye ekonomisi denge arayışı politikaları ile 1 yılda önemli ölçüde ‘soğudu’ ve krize karşı izlenen kararlı bir siyasal tutum sayesinde belli bir tabloya ulaşıldı. Sıra geldi üretimin yeniden canlandırılmasına ve yatırımlara. Yatırım konusunda hala görünür bir iştah kabarması yakalanamadığı için, bakanlıkların geliştirdiği kendi özel yatırım politikaları dışında, yeni hükümet sisteminin sağladığı araçlar da devreye sokularak yüksek katmadeğerli üretime yönelik köklü düzenlemeler başlatıldı. Cumhurbaşkanlığı iki karar yayınladı. 1402 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı, Teşvik Sistemi’nde yatırımı özendiren değişiklikler yaptı,  1403 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ise proje bazlı yatırımların desteklenmesinde yeni düzenlemeler getirdi. Bu iki Cumhurbaşkanlığı Kararı’nı, önemli ayrıntılarıyla birlikte okurlarımızın değerlendirmesine sunuyoruz:
1402 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi
Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi’nde şu yeni yaklaşımları görüyoruz:
• Bölgesel teşvik uygulamaları ve stratejik yatırımlar ile Ar-Ge ve çevre yatırımlarına faiz desteği verilebilmekteydi. Faiz desteği ibaresi “faiz veya kar payı desteği” olarak değiştirildi. Karar kapsamında uygun görülen yatırımcılardan isteyenler kar payı desteğinden faydalanabilecek.
• Teşvik sistemi; genel, bölgesel, büyük ölçekli ve stratejik yatırımların teşviki uygulamalarından oluşmaktaydı. Karar ile büyük ölçekli yatırımlar, Yatırım Teşvik Kararı’ndan çıkarıldı. Böylelikle, yeni yatırım teşvik belgesi taleplerinde büyük ölçekli yatırım şeklinde başvuru yapılamayacak.
Teşvik Sistemi’nde yeni tanımlar
Yatırım teşvik sistemine getirilen yeni uygulamaların yeni tanımları gerektirdiğini görüyoruz; işte örnekleri:
Öncelikli Ürün Listesi: Bakanlık tarafından dış ticaret verileri, talep gelişimi, rekabet yoğunluğu gibi çeşitli kriterler dikkate alınarak belirlenecek, orta-yüksek ve yüksek teknolojili sektörlerdeki ürünlerin ve bu sektörlerin gelişimi için kritik ürünlerin yer aldığı, Bakanlık tebliği ile yayımlanacak olan listedir.
Program Değerlendirme Komitesi: Çalışma usul ve esasları Bakanlık tarafından belirlenecek olan, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamındaki başvuruları değerlendirerek destek kararını verecek komite.
Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı: Öncelikli Ürün Listesi’ndeki ürünlere ilişkin yatırımların desteklenmesine yönelik olarak, Bakanlık tarafından uygulama usul ve esasları belirlenerek yürütülecek olan destek programı (Bu kapsamda gelir vergisi stopajı desteği ve sigorta primi desteği de verilecek).
Stratejik yatırım değerlendirmesi
Şu stratejik yatırım kriteri kaldırıldı: Asgari sabit yatırım tutarı üç milyar Türk Lirası’nın üzerinde olan öncelikli yatırımlar stratejik yatırım olarak kabul edilir. Ancak, bu yatırımlar için sağlanacak faiz desteği tutarı yedi yüz bin Türk Lirası’nı geçemez.
Şu stratejik yatırım kriteri eklendi:  Program Değerlendirme Komitesi, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında, Öncelikli Ürün Listesi’ndeki ürünlerin üretimine ilişkin olan ve Tebliğ ile belirlenecek kriterleri sağlayan yatırım projelerinden uygun gördüklerinin, stratejik yatırım olarak desteklenmesine karar verebilir.
Faiz veya kar payı desteği
Talep edilmesi halinde, bölgesel teşvik uygulamaları ve stratejik yatırımlar ile Ar-Ge ve çevre yatırımları kapsamında desteklerden yararlanacak yatırımlar için bankalardan kullanılacak en az bir yıl vadeli yatırım kredilerinin teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının yüzde yetmişine kadar olan kısmı için ödenecek faizin veya kâr payının; Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen stratejik yatırımlar için Türk Lirası cinsi kredilerde yatırım konusu ürün yüksek teknoloji seviyesinde ise 10 puanı, diğerlerinde 8 puanı, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde 2 puanı karşılanacak.
Faiz veya kâr payı desteği tutarı Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen stratejik yatırımlarda sabit yatırım tutarının yüzde yirmisini aşmamak kaydıyla 50 milyon Türk Lirası’nı geçemeyecek.
Stratejik yatırımlarda gelir vergisi stopajı desteği
Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen stratejik yatırımlar için düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlarla sağlanan ilave istihdam için, belgede kayıtlı istihdam sayısını aşmamak kaydıyla, işçilerin ücretlerinin asgari ücrete tekabül eden kısmı üzerinden hesaplanan gelir vergisi, yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçtiği tarihten itibaren 10 yıl süreyle verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilir. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen stratejik yatırımlar için bu destek, yatırıma konu olan ürün, yüksek teknoloji seviyesinde ise azami 500, diğerlerinde ise azami 300 çalışan için uygulanacak.
Yatırım teşvik belgelerinin devri
Yatırım süresi içerisinde tamamlanamayan yatırımlar kapsamında, tamamlama vizesi aşamasına kadar yapılan yatırım harcamalarının, tamamlama vizesi esnasında teşvik belgesi kapsamında değerlendirilebilmesi imkanı, 2012/3305 sayılı Karar ve daha önceki kararlar kapsamındaki tüm teşvik uygulamalarına istinaden düzenlenmiş ve tamamlama vizesi yapılmamış yatırım teşvik belgeleri için uygulanabilecek.
Güneş enerjisi santrali yatırımlarına ait yatırım teşvik belgeleri için finansal kiralama işlemleri hariç olmak üzere devir işlemi yapılmayacak.
Yatırımların KOSGEB ve/veya TÜBİTAK tarafından da desteklenebilmesi
Bilindiği üzere, 2012/3305 sayılı Karar kapsamındaki destek unsurlarından yararlanan yatırım harcamaları, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının desteklerinden yararlanamamaktaydı. Yapılan değişiklik ile Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar, ilgili mevzuatları uyarınca, KOSGEB ve / veya TÜBİTAK tarafından da doğrudan desteklenebilecek. Bu yatırımlarda, KOSGEB, TÜBİTAK veya diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından sağlanan desteklerden yararlanılarak gerçekleştirilen yatırım harcamaları, yatırım teşvik belgesine konu yatırımın bütünlüğünün sağlanması kapsamında değerlendirilebilecek.
Ham giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerinde taşınma
1’inci ve 2’nci bölgelerde hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerinde faaliyette bulunan işletmelere ait makine ve teçhizatın, işletmenin kendisi veya farklı bir işletme tarafından 31/12/2020 tarihine kadar aşağıdaki belirtilen illere taşınması suretiyle yapılan yatırımlar, asgari 100 kişi istihdam sağlanması koşuluyla sigorta primi işveren hissesi desteği, sigorta primi ve gelir vergisi stopajı desteğinden yararlanmaları düzenlendi. İller: Elazığ, Erzincan, Malatya, Sivas, Bayburt, Çankırı, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Kahramanmaraş, Kilis, Niğde, Ordu, Osmaniye, Sinop, Tokat, Tunceli, Yozgat, Adıyaman, Ağrı, Ardahan, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkâri, Iğdır, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Van.
1403 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı
Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin 1403 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile ülkemizin mevcut durumda veya gelecekte ortaya çıkabilecek kritik ihtiyaçlarını karşılayacak, arz güvenliğini sağlayacak, dışa bağımlılığını azaltacak, teknolojik dönüşümünü gerçekleştirecek, yenilikçi, Ar-Ge yoğun ve yüksek katmadeğerli yatırımların proje bazlı olarak desteklenmesi amaçlanmaktadır. 1403 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yapılan değişiklikler şu şekildedir:
• “Faiz desteği veya hibe desteği” ibaresi “Faiz veya kâr payı desteği” şeklinde değiştirildi; Hibe desteği yeni bir fıkra olarak eklendi.
• Kanunlarla getirilen izin, tahsis, ruhsat, lisans ve tesciller ile diğer yasal ve idari süreçlerde kolaylaştırıcı düzenleme yapılmasına karar verildi.
• Projelerin bu Karar kapsamında değerlendirmeye tabi tutulabilmesi için asgari sabit yatırım tutarının, bu Kararda belirtilen amaç ve kapsam doğrultusunda Öncelikli Ürün Listesi’ndeki ürünlerin üretimine yönelik olan ve Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar için elli milyon Türk Lirası, diğer yatırımlar için ise beş yüz milyon Türk Lirası olması gerekir.
• Yatırım tutarı elli milyon Türk Lirası ile beş yüz milyon Türk Lirası arasında olup, bu Karar kapsamındaki desteklerden yararlanmak isteyen Öncelikli Ürün Listesi’ndeki ürünlere yönelik yatırım projeleri, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında değerlendirilir. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı, Bakanlık tarafından belirlenecek çağrı planları dâhilinde yürütülür. Programa yapılan başvurular, Program Değerlendirme Komitesi tarafından pazar doygunluğu, destek ihtiyacı gibi kriterler dikkate alınarak değerlendirme ve önceliklendirmeye tabi tutulur. Bu değerlendirmeye göre uygun bulunan öncelikli projelerin, çağrı planındaki destek bütçesi ve benzeri kısıtlar dâhilinde, Program Değerlendirme Komitesi’nce desteklenmesine karar verilebilir.
• Yatırımın devri Destek Kararı’nda belirlenen süre ve koşullar çerçevesinde Bakanlığın iznine ve sabit yatırım tutarı beş yüz milyon Türk Lirası ve üzeri olan yatırımlar için Cumhurbaşkanı’nın onayına tabidir.
• Yurtiçinde yerleşik aracı kurumlardan kullanılacak yatırım kredileri veya yatırım finansmanına ilişkin faiz veya kâr payı desteği uygulamasında aracı kurum, vade tarihlerinde Bakanlığa bildirilecek faiz ve kâr payı tutarlarının doğruluğundan ve kredinin veya finansmanın yatırım için kullandırılmasından sorumludur. Yurtdışında yerleşik aracı kurumlardan kullanılacak en az bir yıl vadeli yatırım kredileri veya yatırım finansmanı için yeminli mali müşavir raporu veya krediye aracılık eden yurt içindeki bankanın bildirimleri çerçevesinde faiz veya kâr payı desteği uygulanabilir.
Yatırımcı Hazine
Cumhurbaşkanlığı Kararı’na göre Hazine ve Maliye Bakanlığı, yurt içindeki ya da yurt dışındaki şirketlere iştirak etmesini sağlama, finansal piyasalara ilişkin yurt içi ve yurt dışı gelişmeleri izleme, finansal sektörü geliştirici ve finansal istikrarı güçlendirici çalışmalar yapabilecek; yurt içindeki ya da yurt dışındaki şirketlere iştirak edebilecek.
Bakanlığa, “Finansal piyasalara ilişkin yurt içi ve yurt dışı gelişmeleri izlemek, değerlendirmek, finansal sektörü geliştirici ve finansal istikrarı güçlendirici çalışmalar yapmak” ile “sigortacılık ve özel emeklilik sistemine ilişkin faaliyetleri düzenlemek, uygulamak, uygulamayı izlemek, denetimini yürütmek ve geliştirilmesine ilişkin esasları tespit etmek” görevleri de verildi.
Otomotiv sektörüne gümrük desteği
Gümrük vergisi muafiyeti şu şekilde değiştirildi: Otomobil üretimine yönelik olarak, yatırım süresi içerisinde olmak kaydıyla gümrük vergisine tabi olmaksızın yatırımcılara;
• Otomobil üretimine yönelik olarak asgari yüz bin adet / yıl kapasiteli yeni bir yatırım yapılması veya mevcut tesislerin kurulu kapasitelerinin en az yüz bin adet / yıl artırılması halinde, teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının yüzde yirmisinin gerçekleştirilmesini müteakip, yatırım süresi içerisinde olmak kaydıyla gümrük vergisine tabi olmaksızın yatırımcılara motor silindir hacmi 1.600 cm3’e kadar olan otomobil ithaline izin verilebilir.
• Hibrit ve/veya elektrikli otomobil üretimine yönelik yatırımlarda bu fıkra kapsamında izin verilen toplam ithalat miktarının azami yüzde onuna kadar motor silindir hacmi 2.500 cm3’e kadar olan otomobil ithaline izin verilebilir.
• Teşvik belgesi kapsamında ithaline izin verilen toplam otomobil sayısı, belgede kayıtlı ilave kapasitenin yüzde onbeşini aşamaz. Ancak, belge kapsamında motor üretiminin de yer alması halinde, motor üretim kapasitesinin yüzde onbeşi kadar daha (motor üretim kapasitesinin, otomobil üretim kapasitesinden fazla olması durumunda otomobil kapasitesi dikkate alınır) yukarıda belirtilen silindir hacmine kadar ilave otomobil ithaline izin verilebilir.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank:Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı
“‘Milli Teknoloji, Güçlü Sanayi’ vizyonuyla hazırlandığımız Program ülke ekonomisi için önemli bir kilometre taşı olacak. Program cari açığı kalıcı olarak azaltmak ve teknoloji öncülüğünde büyümek amacıyla hazırlandı. Ar-Ge sonucu ortaya çıkan ürünlerin ticarileşmesini ve yerli katmadeğerin artmasını esas alan sonuç odaklı bir program olacak. Sanayide ithal ara malı oranının azalmasıyla cari açığımız kalıcı olarak düşecek. Küresel rekabette elimiz güçlenecek. Sanayi alanında ihracatta orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürünlerin payını yüzde 39’dan yüzde 50’ye çıkarmayı hedefliyoruz.
Sanayinin Ar-Ge yetkinliği ve yetişmiş işgücü, yüksek teknolojili ürünler üretecek kabiliyettedir. Yaklaşık 400 ürün grubu tespit edildi. Ardından da uçtan uca yerlileşme diyebileceğimiz bu model hazırlandı.
Bu program ile sanayimizde ithal ara malı oranı azaltılarak, daha güçlü bir ihracat sepetine de sahip olacağız. Programı yürütürken, bakanlığımızın tüm birimleri aynı hedefe odaklanacak. Paydaşlarımızla birlikte ihracat ve finansman desteklerini de hayata geçireceğimiz program, yeni hükümet sisteminin etkin ve hızlı uygulamalarına da örnek teşkil edecek.”