Türkiye’nin ORTA GELİR sınavı: EKONOMİK YENİDEN KURULUŞ

XI.KOBİ Zirvesi; Türkiye’nin Orta Gelir Tuzağı’ndan kurtulabilmesi için herkesi, odağında sanayileşme olan yüksek katma-değerli, sürdürülebilir bir  üretim ekonomisi için kolları sıvamaya çağırıyordu. Siyaset kurumu bu ve benzeri çağrıların önemini teslim etmiş olmalı ki, 7 Haziran seçimi öncesinde bütün partiler, aralarında bir mutabakat varmışçasına beyannamelerinde, üretime dayalı yeni bir kalkınma modelini savundular ve seçmen nezdinde kendilerini bağladılar.
Demek ki Türkiye Haziran 2015’ten itibaren üretim ekonomisine geçmenin sorunlarını ve çözümlerini konuşmaya başlayacak. Bu aynı zamanda; yeni bir kalkınma modeli arayışı olacak. Üretime dayalı yeni bir kalkınma modelinin inşası, şüphesiz radikal dönüşüm programlarını da gerektiriyor. Bu nedenle neyi nasıl dönüştürmemiz gerektiği de önem kazanacak.
Bu soruların en doğru cevabını “üretenler” verebilir. Biz de Haziran sayımızın kapak konusu için üretenlere yöneldik. İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan, OSBÜK Başkanı Cahit Nakıboğlu ve OSBDER Başkanı Vahit Yıldırım’dan aldığımız görüşlerle kapak dosyamızı oluşturduk.
Artık söz söyleme aşaması geçildi, uygulama aşamasına gelindi. Üretenlere şans diliyoruz.

ERDAL BAHÇIVAN - İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı: Akıllı Bütünsel Büyüme
İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan sorularımıza aşağıdaki cevapları verdi:
Bütünsel kalkınma
Türkiye’nin yeni bir kalkınma modeline ihtiyacı olduğu herkes tarafından dile getiriliyor. Bu bağlamda İSO’nun önerdiği; Bütünsel Kalkıma Modeli’ni okurlarımız için açar mısınız?
Erdal Bahçıvan: Türkiye’nin önümüzdeki dönemde kalkınmasını sürdürebilmesi ancak ekonomik gelişmişlik, sosyal gelişmişlik, insani gelişmişlik, sürdürülebilirlik ve yönetişim unsurlarının aynı anda ve birbirleriyle uyumlu olarak gelişmesi halinde sağlanabilir.
Önerdiğimiz bütünsel kalkınma modelinde havacılık ve uzay sektörü, gıda, sağlık, ulaştırma ve mobil tabanlı sektörler, yenilenebilir enerji, temiz ve sürdürülebilir üretimi de bu teknolojiler ile buluşturmak, rekabet gücümüzü artıracaktır. Bilişim ve iletişim teknolojilerinde, dijital ekonomide, internet ve sosyal medya vasıtasıyla yaratacağımız değer, ekonominin ötesinde hayatın tüm alanlarında kolaylaştırıcı, etkinlik ve verimlilik artırıcı bir rol oynayacaktır. Ayrıca yeşil ekonomide yapacağımız inovasyon ile rekabet gücümüzün artması önümüze yeni olanaklar açacaktır.
Tüm bunları ancak nitelikli bir insan kaynağı ile gerçekleştirebiliriz. Bunun için bilgi, yetenek ve yenilikçi girişim seviyesinin yanısıra her türlü özgürlük ve hoşgörü seviyesini yükseltmemiz gerekiyor. Tabi burada eğitime ayrıca eğilmemiz gerekir.  21. yüzyılı kazanabilmemiz için eğitim sistemimiz kapsayıcı, çoğulcu, nitelikli ve eşitlikçi bakış açısına sahip olmalıdır. Eğitimde eşit olanaklar sağlanması, varlıklı ya da yoksul olsun tüm toplumun yaşam kalitesini tahrip eden sosyal eşitsizliğe karşı en etkili çaredir. Üniversitelerin özerkleştirilmesi ve akademik farklılaşma ve uzmanlaşma konularında ilerleme sağlamalıyız. Eğitimcilerimizin çağın gerekliliklerine göre eğitilmesi de bu tabloyu tamamlayıcı bir unsur olacaktır.

Ya büyüme ya cari açık
Önerdiğiniz bütünsel kalkınmanın sanayileşme ayağı için nasıl bir strateji önermektesiniz? (Avrasya’nın üretim üssü olmak… Afro-Avrasya’nın üretim üssü olmak…vb.) 
Erdal Bahçıvan: Türkiye’de sanayinin son yıllarda geri planda kaldığı bir gerçek. Sanayinin milli gelir içindeki payı yüzde 15’lere kadar geriledi. 2009 yılına kadar dünyadaki ucuz sıcak paranın yardımıyla büyümüştük. Ancak bugün geldiğimiz noktada cari açık ile büyüme arasında bir tercih yapmaya zorlanıyoruz. 2014’ün cari açık rakamı son yılların en iyi rakamı olarak gerçekleşti. Ancak büyüme yüzde 3’ün altında seyretti. Buna karşın sanayinin ve üretimin sürdürülebilir büyümede önemi konusunun karar alma mekanizmasında yer alan kişilerce fark edildiğini görüyoruz. Bu umut verici bir gelişme. Hükümetimiz’ce açıklanan yeni teşvik paketinin sanayicinin sorunlarının ciddiye alındığı ve reel büyümenin öneminin farkına varıldığını gösteriyor.
Öte yandan İstanbul sanayisi de Türkiye’nin sanayisinde ve genel olarak Türkiye ekonomisinde oldukça önemli bir yere sahip. Türkiye’de sanayi sektöründe yaratılan her 100 birimlik katmadeğerin 27’si sadece İstanbul’da yaratılıyor. İstanbul’un ihracatının da hemen hemen tamamı sanayi mamullerinden oluşuyor.
Bir süre önce İstanbullu sanayicilerimizin rekabet gücünü artıracak görüş, önlem ve çözüm önerilerini içeren “İstanbul Sanayi Strateji Belgesi”ni açıkladık. İstanbul’u yüksek rekabetçi bir şehir seviyesine ve 2023 ihracat hedeflerine ulaştırmak için yapılması gereken adımları 18 başlık altında 46 strateji ve 85 eylem planında belirttik.
İstanbul Sanayi Strateji Belgesi’ne göre, İstanbul sanayisinde coğrafi konum, sanayi girişimcilerinin varlığı, 50 üniversite, tedarik zincirinin gelişmişliği, dış ve iç pazar, tüketicinin bilinç seviyesi, coğrafi yoğunlaşma, firmaların üretim yapıları, yabancı sermayeli firmaların varlığı bizim avantajlı olduğumuz konular olarak öne çıktı. Sanayi yerleşimi, üniversite-sanayi işbirliği, mezunların sanayiye yönelmesi, Ar-Ge, hammadde ve yarı mamul tedariki, lojistik altyapı, finansa erişim, teşvikler, yerel yönetimler, markalaşma, firmaların kurumsallaşma seviyeleri konuları ise sanayi olarak geliştirmemiz gereken alanlar.

Yeni bir hikaye yazmalıyız
Önerdiğiniz kalkınma modelinizde yerli üretime vurgu yapılıyor. Bu vurgunun geçmişteki ‘ithal ikameci’ yaklaşımından farkı ne olacaktır?
Erdal Bahçıvan: Türkiye’nin ekonomi alanında yeni bir hikaye yazması gerektiğini her fırsatta dile getiriyoruz. Bu yeni ekonomik hikaye ileri teknolojiyi, katmadeğeri yüksek ürünlere dayalı üretimi esas alıyor. Dolayısıyla üretim ve sanayi odaklı bir yaklaşım doğal olarak yerli üreticinin ve yerli üretimin öne çıkarılmasını zorunlu kılıyor. Yerli üretimi vurgulamamızdaki temel nokta katmadeğeri yüksek ürünlere yönelerek küresel ekonomide rekabet gücümüzü artırmaktır. Dolayısıyla üreticimizi yüksek duvarlarla korumaktan ziyade üreticimizi güçlendirmeyi hedefliyoruz.
İnovasyona dayalı büyümeliyiz İSO’nun akıllı büyüme dediği, günümüzün somut sorunları ve ihtiyaçları yönünden ne anlama geliyor?
Erdal Bahçıvan: Daha önce de bahsettiğim Bütünsel Kalkınma Modeli’nin temeli inovasyona dayalı büyümedir, biz bunu akıllı büyüme olarak adlandırıyoruz. Bu tip bir büyümede sermaye artışı ve ölçek artışı ile değil üretkenlik ve verimlilik önplana çıkmalıdır. Ülkemizin teknoloji ve yetenek kapasitesini artırmak için biyoteknoloji, kök hücre ve genetik, mikro teknolojiler, nanoteknoloji ve robotik, info teknolojiler gibi yeni alanlara yönelmeliyiz.

Sınai inanç biçimi değişmeli
Sürdürülebilir rekabetçi birbüyüme için ön koşul niteliğinde olan inovasyon iklimini oluşturmak bakımından Türkiye’nin bugünkü durumu, eksiklikleri ve zaafları nelerdir? ve odaklanmamız gereken çözümler nelerdir?
Erdal Bahçıvan: Teknolojik gelişmeye ve yenilikçiliğe ivme kazandırmak için önemli tedbirlerin alınmaya ve teşviklerin sağlanmaya başlandığı bir ortamda toplumsal algının ve beraberinde sınai davranış biçiminin ve inancın da değişmesi gerekli. Paranın kolay kazanıldığı, çok fazla zahmete girmeden yüksek karlar, rantlar elde edildiği bir ekonomik yapı yenilikçilik ikliminin gelişimi için uygun değil. Bunun için Ar-Ge harcamalarının GSYH içinde yükseltilmesi, yeni teknolojilerin daha kolay yaygınlaşabilmesi için yasal düzenlemelerin yapılması, devlet yardımcılarının, kamu ihale ve vergi sistemlerinin araştırma ve inovasyona yönelik olarak yeniden yapılandırılması, fikri hakların korunması ve araştırmacılar için uygun altyapı ve ortamın sağlanması gerekiyor.

KOBİ’lerin önemi bir kat daha arttı
KOBİ’ler düzeyinde Türkiye ekonomisi rekabetçi nitelik göstermiyor. Bilgi teknolojileri KOBİ’ler tarafından yeterince kullanılmıyor. KOBİ’ler nezdinde bilginin değeri yok. Bu tespitlerden hareketle bakıldığında salt KOBİ’lere dönük kapsamlı bir politika ihtiyacı kendini gösteriyor. Sizce bu KOBİ politikasının genel ve Türkiye’ye has özellikleri neler olmalıdır?
Erdal Bahçıvan: Türkiye’nin ihtiyacı olan kalkınma modeli ‘Orta Gelir Tuzağı’nı aşmaya yönelik ve odağında sanayi ve üretimin olduğu bir yapıda olmalı. ‘Orta Gelir Tuzağı’nı aşarak yüksek gelirli hale gelen ülkelerin deneyimlerine baktığımızda; sanayi ve üretim bu kalkınma sürecinde merkezi bir rol üstleniyor. Zira sanayi, hem ekonomik yapının dönüşümünü sağlayan sürükleyici bir sektör hem de yüksek oranlı yatırımlar ile hızlı bir sermaye birikim sürecine imkan sağlıyor.
Tüm bu resimde KOBİ’lerin önemi bir kat daha artıyor: Yeni kalkınma modelinde KOBİ’lere yaklaşım temel unsurlardan biri olmalı. Ekonomimizin omurgasını oluşturan KOBİ’ler günümüzde küresel dünyada her zamankinden daha önemli hale gelmiş, küresel rekabetin asli unsurları olarak, ekonomi gündeminin merkezinde yeralıyor.
Dünya ekonomisini ileriye taşıyacak unsurlar arasında sayılan girişimcilik, inovasyon, yenilikçilik, verimlilik, esneklik gibi rekabetçi özellikler KOBİ’ler ekseninde tartışılıyor. Yürütme Kurulu Üyesi olarak benim de içinde bulunduğum, Türkiye’nin bu yıl dönem başkanı olduğu G20’nin bir kolu olan B20 bünyesinde oluşturulan beş çalışma grubundan bir tanesinin başlığı “KOBİ’ler ve Girişimcilik.” KOBİ’lerin küresel ekonomide ne kadar önemli olduğuna güzel bir örnek bu.
Küresel ekonomide rekabet gücü artan KOBİ’lerimiz Türkiye’nin ekonomik çıtasını yukarı çekerken halkımızın da refah ve zenginliğini artıracaktır.

CAHİT NAKIBOĞLU - OSBÜK Yönetim Kurulu Başkanı: Türkiye’yi 2023’e OSB’ler ulaştıracak
“Üretim” denilince Türkiye’de akla ilk gelen Organize Sanayi Bölgeleri’dir (OSB’ler). OSB’ler Türkiye’nin 55 yıllık sanayileşme, üretim bilgisi, teknoloji, istihdam ve sermaye birikiminin en önemli  bölümünü oluşturur. Üretime dönük politika ve programları OSB’lersiz üretmek ve uygulamak olanaksızdır. Bu nedenle kapak konumuz üretim olunca, geleneksel ve ileri teknolojilerin birlikte kullanıldığı, en ileri altyapı deneyimlerinin yaşandığı OSB’leri topluca değerlendirmeyi zorunlu gördük ve bu amaçla Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Yönetim Kurulu Başkanı Cahit Nakıboğlu ile aşağıdaki söyleşiyi yaptık.
Cumhuriyet’in başarılı projesi OSB’ler Başkanı olduğunuz OSBÜK ve faaliyetleri hakkında kısaca bilgi verir misiniz?
Cahit Nakıboğlu: Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu OSBÜK; elli yılı aşkın süredir ülkemiz ekonomisinin gelişmesine, insanımızın refah ve huzuruna hizmet veren ve bugün itibarıyla sayıları 300’e yaklaşan Organize Sanayi Bölgelerimizin (OSB), 4562 Sayılı OSB Kanunu’nun 27’nci maddesine istinaden “OSB’lerin kendi aralarında yardımlaşmaları ve ortak sorunlarını çözüme kavuşturmalarını sağlamak” üzere, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız’ın onayıyla, 31 Ekim 2002 tarihinde kurulmuştur.
On yılı aşkın süredir kanun, yönetmelik ve genel kurul kararları çerçevesinde OSB’lere ve dolayısıyla sanayicilerimize hizmet veren OSBÜK; ülkemizin 2023 yılında 500 milyar dolar ihracat ve dünyanın ilk 10 ekonomisi arasında yeralma hedefine ulaşabilmesi adına OSB’lerimizi her alanda geliştirip güçlendirmek için faaliyetlerini her türlü platformda sürdürmektedir.
OSB Üst Kuruluşu; dinamik yönetim sistemiyle OSB’lerimizin gücünü ve etkinliğini artıracak, yüklerini hafifletecek yeni projeler geliştirmiştir. Bu manada OSBÜK, OSB’lerimizle sürekli iletişim halinde olarak onların ortak sesi olmuştur. Özellikle bilinmelidir ki OSBÜK tüm faaliyetlerini tüzel kişilik kazanmış 293 OSB için yapmaktadır.
OSBÜK, birbirinden önemli konuları gündeme taşıyarak çözüm önerileri üretmiş, OSB’ler açısından pek çok sorunun yasal yönden çözüme kavuşturulmasında önemli görevler üstlenerek OSB’ler lehine önemli kazanımlar elde etmiştir.
Cumhuriyet tarihimizin en başarılı projeleri haline gelen OSB’lerimiz, dünyada çok sayıda ülke tarafından model alınmakta ve başarılı Organize Sanayi Bölgelerimiz’e işbirliği teklifleri gelmekte olup bu gelişmeler ülkemize gurur yaşatmaktadır.

OSB “Tek Durak Ofis” demektir
Organize Sanayi Bölgeleri’nin (OSB’lerin) kuruluş amaçları nelerdir?
Cahit Nakıboğlu: 2023 ekonomik hedeflerinin gerçekleşmesinde en önemli rolü oynayacak Organize Sanayi Bölgelerimiz’in tanımı, OSB’lerimizin özel kanunu olan 4562 Sayılı OSB Kanunu’nun 3’ncü maddesinde en geniş yönüyle ifade edilmiştir. Şöyle özetlenebilir: Organize Sanayi Bölgeleri;
- Sanayinin uygun görülen alanlarda yapılanmasını sağlayan,
- Çarpık sanayileşme ve çevre sorunlarını önleyen,
- Kentleşmeyi yönlendiren,
- Kaynakların rasyonel kullanımını sağlayan,
- Bilgi ve bilişim teknolojilerinden yararlanan,
- Sanayi türlerinin belirli bir plan dahilinde yerleştirilmesi ve geliştirilmesi sağlayan,
- Sosyal, teknik, sağlık ve idari tesisleri minimum maliyet, maksimum fayda prensibiyle katılımcıların kullanımına sunan,
- Merkezi arıtma tesisleri çevre dostu üretim yapılmasını sağlayan,
- Sanayiciye “Tek Durak Ofis” hizmeti vererek bürokrasiyi minimize eden,
- Mevzuatla düzenlenmiş özel yer seçimi çalışmaları sonucu tarım arazilerinin sanayi tesisleri ile yok edilmesini önleyen ve buna benzer sayısız çarpan etkisiyle ülkemizin gelişmesi adına çok önemli hizmetleri yerine getiren bölgelerdir.
Bugün itibarıyla ülkemizde;
- Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nezdinde 12 tarıma dayalı ihtisas OSB,
- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı nezdinde ise 281 sanayi üretimine yönelik  OSB olmak üzere toplam 293 OSB tüzel kişilik kazanmıştır.
Yurdumuzun dört bir köşesinde bulunan Organize Sanayi Bölgelerimiz’de yaklaşık 61 bin sanayi tesisinde, 1 milyon 600 binden fazla istihdam sağlanmaktadır.
OSB’ler, sanayileşmeyi planlı bir şekilde hızlandırmayı, ulusal ve bölgesel işsizliği azaltmayı, dengeli bir bölgesel kalkınmayı, yerli ve yabancı yatırımlar için çekim alanı oluşturmayı sağlamaktadır.
OSB’lerin yatırım icmali Organize Sanayi Bölgeleri’nin Türkiye’deki genel görünümüne ilişkin rakamsal bilgiler verir misiniz?
Cahit Nakıboğlu: Toplam 293 OSB’nin coğrafi bölgelere göre dağılımı şöyledir: Marmara 78, İç Anadolu 51, Ege 49, Karadeniz 48, Akdeniz 24, Doğu Anadolu 22, Güney Doğu 21 adet. 
Mevcut 293 OSB’nin nitelik ve fiziki durumunun analizi şöyledir: Karma OSB 235, İhtisas OSB 39, Tarım İhtisas OSB 12, Islah OSB 5, Özel OSB 2 adet.
293 OSB’nin fiziki durumu şu şekildedir: İşletme aşamasında 212, Altyapı inşa aşaması, 32, Kamulaştırma 30, Planlama aşaması 14, Yerseçimi aşaması 5.
Söz konusu 293 OSB’nin toplam yüzölçümü 83.921 hektar (839 milyon metrekare) civarlarındadır.
Bu miktarı ülkemizin toplam nüfusuna göre değerlendirdiğimizde kişi başına 10.80 m2 nitelikli sanayi arsası üretilmiş olacaktır.
OSB arsalarını il nüfusuna göre değerlendirdiğimizde, kişi başına en yüksek OSB arsası düşen ilimiz 59.92 m2/kişi ile Tekirdağ birinci sıradadır. Ülkemizde nüfusuna göre kişi başına en yüksek OSB arsası düşen ilk 10 ilimizin durumu şöyledir:
1. Tekirdağ       59.92
2. Bilecik           55.73
3. Karaman      52.84
4. Çankırı          47.75
5. Kırklareli       35.23
6. Eskişehir      31.65
7. Uşak              27.93
8. Afyon             27.03
9. Bayburt         26.92
10. Malatya       26.78
Toplam OSB alanına göre en yüksek OSB’ alanına sahip olan ilk 10 ilimiz şöyledir:
İl                      OSB alanı (m2)
1. Ankara          (12 OSB) 6.407
2. Tekirdağ        (13 OSB) 5.433
3. Gaziantep      (4 OSB)  4.924
4. İzmir             (13 OSB) 4.333
5. Bursa           (15 OSB) 3.809
6. Konya          (9 OSB)   3.725
7. Kocaeli         (13 OSB) 3.717
8. Kayseri         ( 3 OSB) 3.414
9. Şanlıurfa       ( 4 OSB) 2.861
10. Eskişehir     ( 3 OSB) 2.571

Enerji serbest piyasası oluşamadı
OSB’lerin enerji piyasasında aktör olmaları açısından mevcut durum nedir ve neler talep edilmektedir?
Cahit Nakıboğlu: Ülkemizde sanayi ürünleri maliyetinde, enerji girdisinin payı oldukça büyük öneme sahiptir. Ürettiğimiz ürünlerle dünya ile rekabet edebilmek için enerji kalemlerimizi daha rantabl hale getirecek uluslararası kabul görmüş sistemlere ve yeniliklere entegre etmek zorundayız.
Bunun için özellikle enerji kaynaklarının daha verimli kullanılması, tasarrufun maksimum seviyeye çıkartılması, yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaştırılması, akıllı ve modern şebeke sistemlerinin tüm OSB’lerde yaygınlaştırılmasının teşvik edilmesi gerekmektedir.
Ülkemizde uzun süredir serbest enerji piyasası oluşturulmaya çalışılmakta ise de şu ana kadar tam anlamıyla piyasa oluşmamış ve serbest piyasada arz fazlası olmadığından beklenen rekabet fiyatlara yansımamıştır.
Serbest piyasa faaliyetleri sebebiyle farklı enerji fiyatı uygulama olanağı bulunmamaktadır. Bu sebeple, OSB’lerin enerji maliyeti yönünden cazip hale getirilebilmesi amacıyla, OSB Tüzel Kişiliği aracılığı ile OSB yatırımcısı tarafından tüketilen elektrik ve doğalgazın fiyatına dahil edilen ÖTV’nin (Özel Tüketim Vergisi) iadesi faydalı olacaktır.
4562 Sayılı OSB Kanunu’nun 20. Maddesi ile OSB yatırımcılarının elektrik, doğalgaz, su v.s. gibi ihtiyaçlarının OSB Tüzel Kişiliği tarafından karşılanması gerekli ve zorunludur. Bu meyanda gerekli düzenleme yapılarak, 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanununda;  OSB’lere EPDK’dan lisans alarak elektrik üretme, temin ve dağıtma yetkisi ve görevi verilmiştir. İlgili Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile çok sayıda OSB lisans alarak OSB yatırımcılarına elektrik temin ve dağıtım görevini yerine getirmektedir. Bu uygulama OSB yatırımcılarının azda olsa indirimli fiyattan elektrik kullanmasına sebep olmaktadır. Aynı uygulamanın DOĞALGAZ piyasası için yapılması gerekli ve faydalı olacaktır.
OSB katılımcılarının direkt ilgisi olmamasına rağmen, OSB’lerden ve dolayısıyla sanayicilerden elektrik tüketim bedeli üzerinden; TRT Payı, Belediye Tüketim Vergisi, ÖTV, kalite hizmet bedeli gibi vergi ve fonlar tahsil edilmektedir. Sözkonusu fonların kaldırılması halinde sanayicilerin en önemli girdilerinden olan enerji maliyetleri kısmen de olsa düşecek ve OSB’ler yatırımcılar için cazip hale gelecektir.
OSB’lerin Elektrik Piyasası Kanunu’na dayanarak lisanslı elektrik üretim ve dağıtım faaliyetleri kapsamında şuan 155 OSB, EPDK’dan lisans almış durumdadır. Bazı OSB’lerin lisans almasına rağmen ekonomik ve teknik sebeplerle fiilen işletmecilik yapamaması üzerine yeniden düzenlenen ve 14.03.2013 tarihinde TBMM’de kabul edilerek yasalaşan 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu gereğince OSB’lerin lisanslı faaliyeti ihtiyari hale gelmiştir. Buna göre; isteyen OSB, EPDK’dan lisans alarak elektrik üretim ve dağıtım faaliyetinde bulunabilecek, lisans almayanlar OSB’lerin katılımcıları ise yetkili dağıtım şirketine abone olacaklardır.
OSB’ler milli yüz akımızdır
Son yıllarda OSB’lere olan ilginin artışında yabancı yatırımcıların durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Cahit Nakıboğlu: Organize Sanayi Bölgelerimiz bugün ülkemizin yüz akı olarak milli ihraç projesi haline gelmiştir. Planlı sanayi modelinde dünya devletlerine örnek olabilecek kadar uzman olunmuştur. Bu sebeple yabancı heyetler rol model alınan OSB’lerimizi ve işletmelerimizi yakından tanımak, incelemek için sürekli ziyaretler düzenlemektedirler. Mevcut OSB mevzuatımızı kendi dillerine çevirerek kendi ülkelerinde de uygulamak istemekteler.
Bunun yanında memleketimizde hakim olan siyasi istikrarın yansıması doğal olarak OSB’leri de pozitif etkilemektedir.
Yabancı yatırımcı istikrar ve güven üzerine yatırımlarını gerçekleştiriyor. Bu manada ülkemizin doğusundan batısına birçok OSB’de uluslararası firmaların boy gösterdiğini görüyoruz.
İhracat rekorları kıran ürünlerin üretildiği, ana merkezler haline gelerek bizlere büyük övünç kaynağı teşkil eden OSB’lerimiz son yıllarda yerli ve yabancı yatırımcıların cazibe merkezi haline gelmiştir.
OSB’ye yatırım ödüllendirilmeli
OSB’ler olarak beklentileriniz, teşvik ve destekler yönünden özel talepleriniz nelerdir?
Cahit Nakıboğlu: Özel mevzuatına uygun olarak yer seçimi yapılarak tüzel kişilik tanınan OSB’ler; arazi temini ve faaliyet alanının gerektirdiği ihtiyaçlara karşı her türlü altyapı, arıtma tesisi ve sosyal tesisleri en gelişmiş şekliyle ve minimum maliyetle yaparak işletmektedir.
Kalkınmada öncelikli yörelerde bulunması veya yatırım önceliği dikkate alınan bazı OSB’lere Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından düşük faizli kredi verilmesi dışında devletin bir katkısı olmamaktadır.
Devletimize hiç bir yük olmadan “KENDİN YAP, KENDİN İŞLET” modeli ile yatırım yapan, “TEK DURAK OFİS” mantığı ile sanayicinin her türlü ihtiyacını en kısa sürede karşılayan OSB’lerin, sanayiciler için cazibe noktası haline getirilmesi, HER TÜRLÜ TEŞVİKİN YALNIZCA OSB’LERDE YAPILACAK YATIRIMLARA VERİLMESİ VE OSB SANAYİCİLERİNİN ONURE EDİLEREK ÖDÜLLENDİRİLMESİ gereklidir.
Burada OSB içerisinde ve OSB dışarısında yatırımlar arasına kalın bir çizgi çizilmesi gereği vurgulanmalı, OSB’LERE GÜÇLÜ POZİTİF AYRICALIKLAR SAĞLANMALIDIR.
Mevzuat gözden geçirilmeli
OSB’lerin çözüm bekleyen ortak sorunları hakkında neler söylemek istersiniz?
Cahit Nakıboğlu: Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu’nun (OSBÜK) 4562 Sayılı Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) Kanunu’nun 27. Maddesi gereğince; OSB’lerin kendi aralarında yardımlaşmalarını sağlamak ve ortak sorunlarını çözüme kavuşturmak amacıyla kurulduğu hepimizce malumdur.
Kanunun bize vermiş olduğu yetki ve görev çerçevesinde; OSB’lerimizin karşılaşmış olduğu her türlü sorunu masaya yatırıyor, analiz ederek gerekli birimlerimizde değerlendiriyor ve sorunun muhatabı olan kurum ve kuruluşlarla paylaşarak takibini yapıyoruz. Burada belirtmeliyiz ki 11 ayrı ihtisas alanında oluşturduğumuz ve üyeleri çeşitli OSB’lerimizin temsilcilerinden oluşan, OSBÜK Teknik Çalışma Komisyonları OSB’lerin sahada karşılaştığı her türlü uygulamayı OSBÜK’te hissettiriyor.
OSB’lerimiz her geçen gün büyüyor ve gelişiyor, yeni sektörler, yerli ve yabancı yeni yatırımlar OSB’lerimizle buluşuyor. Bu nedenle değişen gelişen dünya koşullarına göre bizde kendi kanun, yönetmelik gibi mevzuatımızı acilen gözden geçirmek durumundayız.
Dünya ile rekabet etmek istiyorsak, eğer 2023 ekonomik hedeflerimizi yakalamak istiyorsak OSB’lerimizin önünü açacak gerekli yasal mevzuat değişikliklerini bir an önce hayata geçirmek durumundayız.
Bizler çalışma usulümüze göre değişik periyotlarda ilgili Bakanlıklarımıza sorunlar ve çözüm önerilerimiz hakkında sürekli iletişim halinde kalarak kapsamlı raporlarımızı sunuyor ve takip ediyoruz.
Burada özellikle bir-iki sorunu şöyle dile getirebiliriz;
OSB’lerin en önemli sorunu pek çok kamu hizmetini başarı ile yerine getirmesine rağmen ‘Kamu Kurumu’ veya ‘Kamu Kurumu Niteliğinde Mesleki Teşekkül’ vasfını taşıması gerekirken mevcut kanuna göre “Özel Hukuk Tüzel Kişiliği” vasfını taşımasıdır.
Bunun yanında; savunma sanayi, ağır sanayi ve özellik arz eden entegre tesisler gibi özellikleri taşıması nedeniyle Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan izin almış olanlar hariç 2 bin metrekareden büyük kapalı alan gerektiren her türlü sanayi yatırımının küçük sanayi siteleri ve OSB’lerde yapılmasının zorunlu veya cazip hale getirilmesi gerektiğini düşünüyor ve bunu sağlayacak bir yasal düzenleme yapılmasını bekliyoruz.
Bu durumda tarım ürünleri deposu gösterilerek veya çeşitli nedenlerle yol kenarlarına, su kenarlarına, tarlaların ortasına sanayi tesislerinin kurulması önlenecek, bugün Islah OSB adı altında çok büyük masraflarla düzeltmeye çalıştığımız çarpık sanayi alanlarının oluşması önlenmiş, tarım alanlarının tarım için kullanılması sağlanmış ve sanayiden kaynaklanan çevre sorunları OSB yönetimlerinin etkili çalışmaları sonucu minimize edilmiş olacaktır.
Tabi ki tekrar belirteyim bunlar OSB’lerimizin sorunlarının tamamı değildir. Biz sanayimizin önündeki engellerin kaldırılması için gerekli girişimleri her alanda yapıyor ve yapmaya devam ediyoruz.
Geleneksellikten çıkmalıyız
Bir sanayici olarak OSB’lerdeki sanayicilere tavsiyeleriniz nelerdir?
Cahit Nakıboğlu: Her gün hızlı bir değişim içinde bulunan insanlığın, yeni ihtiyaçları ve beklentileri gözönünde bulundurularak teknolojik gelişmeler yakından takip edilip, üretim çeşitliliğimizi dünya piyasasına göre güncellemeliyiz.
Türk sanayicileri olarak katmadeğeri yüksek ürünlerin üretilmesine yönelik yatırımlarımıza ağırlık vermeliyiz. Ürün çeşitliliğimizi değişen dünyaya göre zenginleştirerek geleneksellikten yenilikçiliğe doğru ilerlemeliyiz.

VAHİT YILDIRIM - OSBDER (Organize Sanayi Bölgeleri Derneği) Yönetim Kurulu Başkanı: Vasata mahkum olmamalıyız
OSBDER (Organize Sanayi Bölgeleri Derneği) Yönetim Kurulu Başkanı Vahit Yıldırım, kapak konumuzla ilgili sorularımıza aşağıdaki cevapları verdi:
Yerinde sayma noktasındayız
Türkiye yeni bir ekonomik büyüme ve kalkınma modeli arayışına girdi, sebebi nedir?
Vahit Yıldırım: Sürdürülebilir büyüme hedefi olan Türkiye’nin ÜRETİM odaklı bir strateji yürütmesi gerektiği artık hemen hemen herkes tarafından dillendiriliyor. Bu açıdan ülke olarak kritik bir eşikte olduğumuz, üretim odaklı yeni bir yapısal dönüşüm ihtiyacı kendini açıkça gösteriyor. Bu aynı zamanda Türkiye’yi ‘Orta Gelir Tuzağı’na mahkum eden vasatlıktan kurtulması gerektiğini de ortaya koyuyor.
Türkiye ekonomisi, potansiyelinin yanısıra önemli kırılganlıklara sahip. Bu kırılganlığın en  büyük nedenlerinden biri, ekonominin sermaye girişlerine fazla bağımlı olması. Cari açık yüksek düzeylerde seyrediyor. Tasarruf oranı son 10 yılda benzeri ülkelerin düzeyinin iyice altına, yüzde 14 düzeyine düştü. TL’nin değer kaybı da son dönemde benzer ülkelerden daha yüksek. Diğer taraftan benzeri ülkelerden farklı olarak yüksek sermaye girişine ve bir kerelik gelirlerin yüksekliğine rağmen imalat sanayisinin GSYH içindeki payı 7.5 puan azalmış durumda. Türkiye’nin dünyada ekonomik büyüklük sıralamasındaki yeri ilerlemiyor. Risk primi arttı. Bu durumdan çıkışı sağlayacak politikaları ortaya koymak önem taşıyor.
Bu durumda Türkiye’nin ‘Orta Gelir Tuzağı’nda bulunduğu görüşü ortaya konmaktadır.
Verimlilik artışı esastır
Bu dönüşümü gerçekleştirebilmemiz için nasıl bir iklim, kültürel, bilimsel ve teknolojik altyapı-ortamı ihtiyacımız olduğunu tasarlamaktasınız?
Vahit Yıldırım: Tabi ki ‘Üretkenlik Temelli Büyüme’ hedefli stratejiler belirlenmesi gerekir.
"Sürdürülebilir Büyüme" verimlilik artışının sağlanması ve belli bir eşiğe ulaşması ile sağlanabilmektedir. Girişimcilik üretim sürecinin temel taşıdır. ‘Toplam Faktör Verimliliği'ni belirleme yeteneği en belirgin olan olgu, eğitim ve eğitim bağlantılı olarak beşeri sermayenin niteliğidir. Toplam Faktör Verimliliği'nde eğitim ve bilgi toplumu olguları kadar etkileyen en önemli unsurlardan biri de “Teknoloji ve İnovasyon Kapasitesi”dir. Makroekonomik istikrar, para, maliye ve gelirler politikalarının piyasa ekonomisinin çalışmasını bozmadan sürdürülebilmesi önemlidir.
‘Toplam Faktör Verimliliği’nin en temel bileşeni olan işgücü verimliliğidir. Kadınların daha çok işgücüne katılması gerekmektedir.
Sosyal güvenlik sisteminin işleyişi, demografik yapıdaki değişmeler (nüfusun yaşlanması gibi) ve kamu maliyesinin diğer unsurlarındaki olumsuz gelişmeleri (iç borçlanma gereği gibi) dikkate alarak, sürdürülebilir bir yapıda tasarlanmalıdır.