30.11.2015, 09:00
6316
Nikotin Bağımlılığı Tedavisinde Motivasyonel Görüşme Yöntemi
Danışmanımız ve Köşeyazarımız Yazarımız Dr. Gülsemin Güloğlu, VKV Vakfı Amerikan Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Dr. Elif Altuğ ile nikotin bağımlılığı tedavisinde motivasyonel görüşme yöntemi üzerine konuştu.Nikotin bağımlılığı nedir?
Nikotin bağımlılığı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından tanımlandığı şekliyle ‘kullanılan psikoaktif maddeye kişinin daha önceden değer verdiği diğer uğraşlardan ve nesnelerden daha yüksek bir öncelik tanıma davranışı’dır. Kişi bağımlı olduğunda madde kullanımı üzerindeki kontrolünü kaybeder. Günümüzde önlenebilir ölümlerin birincil sorumlusu olan nikotin bağımlılığı düzenli olarak içilen günde 1 sigara ile gelişebilir.
Ülkemizde durum nedir?
Ülkemizde sigara kullanımı ile ilgili rakamlara baktığımızda Türkiye’nin sigara içiminin en hızlı arttığı ülkelerden olduğunu görürüz. Sigara içme oranı genel popülasyonda yüzde 50; her 2 kişiden 1’ini gösterir. Sigara tüm kanser ve kalp damar hastalığı ölümlerinin yüzde 30’u, akciğer hastalığı ölümlerinin yüzde 60’ından sorumludur. Her 10 akciğer kanserinden 9’u da doğrudan sigara ilişkilidir. Son yıllarda sigara firmalarının kadın popülasyonu hedef alan pazarlama yöntemleri sonucu akciğer kanseri ölümleri kadınlarda tüm kanser ölümleri içinde birinci sıraya yükselmiştir.
Sigara bırakma oranı nedir?
Sigara bırakma açısından ise sigara içenlerin yüzde 70’i her yıl bırakmak ister ve yarısı yardımsız dener. Ancak yüzde 5’i bırakabilir. Bırakma isteği üzerine yoğunlaşan ve yoksunluk yakınmalarını da kontrol altına alacak destekli bir yaklaşımla sigara bırakma oranı yüzde 60’lara yükseltilebilir. Bu süreçte son yıllarda özellikle sigara bırakma programlarında yer bulan motivasyonel görüşme yöntemi sonuç almayı kolaylaştırır ve kalıcı kılar.
Motivasyonel görüşme nasıl bir yöntemdir?
Motivasyonel görüşme, 1970’lerde nikotin/alkol tedavisinde varolan tedavi yöntemlerine bir farklılık yaratmasıyla doğdu. Dr.William Miller’ın başlattığı çalışmalar ile bağımlılık tedavisine ‘dinlemek’ ve ‘empati kurmak’ eklendiğinde sonuçların olumlu yönde etkilendiği gözlendi. Günümüze bağımlılık tedavisinde kabul gören bir tedavi görüşü olarak yerleşti.
‘Motivasyonel Görüşme’de çıkış noktası kişiyi değişim için motive etmek yerine zaten kendilerinde varolan, değişim için gereksindikleri motivasyonu bulmalarına yardımcı olmaktır. Sigara bırakma stratejisine uygun, çünkü geleneksel rehberlik yaklaşımlarına göre hızlı süreç, kısa süreli, olumlama üzerine dayalı bir sistemdir.
Sigarayı bırakma süreci nasıl işliyor?
‘Sigara Bırakma’ polikliniğindeki uygulama sürecindeki akış kişiyi tanımak ile başlar. Konuşmaya nasıl ve nereden başlayacağına kişi kendi karar verir. Ardından sorun tanımlanır. Açık-uçlu sorular ile kişi sigara içme alışkanlığını aktarır. Değişim için ‘ne kadar istekli’ ve ‘kendine ne kadar güveniyor’ açılarından değerlendirilir. Bu belirlemede yargılama içermeyen, varolan düzeyi pekiştirme amaçlı konuşmalar yapılır.
Değişime hazır değil ise amaç farkındalık oluşturmak, kişiye özel bilgilendirme ve cesaretlendirme yapmaktır. Kişiye bilgi sunmadan önce mutlaka kendisinden izin almalı, konuşma bitiminde de yorumunu alıp planlama yapmalıdır. Değişim için hazır ise sigara bırakma planlamasında kişinin kendi seçeneklerini oluşturma olanağı verilir. Açık ve güçlü mesajlar kullanılır. Sigara içmediğinde zorlanacağı alanlar belirlenir ve bu anlarda başedebilme yöntemleri geliştirilir. İlaç tedavisi hakkında bilgilendirilir ve ilaç seçimine yardım edilir. Sigara bırakma zamanı belirlenir.
Süreç ilk ay içinde haftalık ortalama 15-25 dakikalık 4 görüşme ile devam eder. İlaca uyum, davranışların tutarlılığı ve kişinin süreçteki rahatlığı izlenir. 2. ay ile görüşmeler aylık 10-15 dakika ve aralıklı telefon görüşmeleriyle desteklenir.
