AKP ekonomide yapısal dönüşüm ağırlıklı bir program sunarken CHP seçim bildirgesi gelir dağılımını düzeltmeye yoğunlaşıyor. MHP’de hedef bilgi toplumuna geçişi önemserken HDP güvenceli ekonomik yaşamı, SP-BBP seçim ittifakı ise kırsal kalkınma paylaşım önceliğine vurgu yapıyor.
Türkiye 7 Haziran 2015’te milletvekili genel seçimine gidiyor. Seçimin büyük önem taşıdığı üzerinde geniş bir görüş birliği mevcut, çünkü seçim sonuçları ne olursa olsun Türkiye’nin hem siyasi, hem de ekonomik açıdan yeni bir döneme girmesi bekleniyor.
Beklenilen “yeni ekonomik dönem”in; aynı zamanda Türkiye’nin hem 2002 kendi krizini, hem 2008 kü resel finans krizini izleyen yıllar içinde yaşadığı dönüşüm süreçlerinin devamı niteliğinde olması ve hem de küresel ekonominin 2015 yılı ve sonraki yıllar için benimsediği yeni kalkınma konseptine uygun düşmesi gerekiyor.
Seçime dönük görüş ve politika açıklayan partilerin halka sundukları bildirgelerin ekonomik bölümlerinden ayıklayarak seçtiğimiz önemli başlıkları okurlarımızın dikkat ve değerlendirmesine sunmayı yararlı bulduk.
Güçlü ve istikrarlı ekonomi
AK Parti'nin Haziran Genel Seçimleri için açıkladığı seçim bildirgesinin "İstikrarlı ve Güçlü Ekonomi" bölümünde aşağıdaki madde başlıkları dikkat çekiyor:
Kalkınma politikası
- Sürdürülebilir ekonomik kalkınma için ileri demokratik standartlar; evrensel hukuk normları.
- Makroekonomik istikrar. Mikro ekonomik ve sektörel dönüşümler.
- Cari açığın kalıcı çözümüne yönelik politika.
- Ar-Ge, tasarım ve yenilik faaliyetlerinin özel sektör odaklı artırılması.
- Verimlilik bazlı büyüme dinamiklerine destek.
İşgücü piyasasına yaklaşım
- Beşeri sermayenin geliştirilmesi. İşgücü verimliliğinin yükseltilmesi.
- İşgücü piyasasının etkinleştirilmesi;
- İşgücüne katılımın artırılması.
- Eğitimin nitelik yapısının yükseltilmesi
- Fiziki altyapının güçlendirilmesi.
- Kurumsal kalitenin iyileştirilmesi.
Yatırım politikası
- Yatırım ortamını güçlendirme.
- Kayıt dışılık ve yolsuzlukla mücadele.
- Fikri mülkiyet ve patent haklarının korunması.
- Üretken alanlara, uluslararası yatırım.
- Teknoloji transferi.
- İstihdam yaratıcı sonuçlar.
- İmalat sanayinin GSYH içindeki payının yükseltilmesi.
- Özel sektör yatırımlarının artırılması
- Yatırım destek programlarının yenilenmesi.
İhracat vizyonu
- Dünya ihracatından yüzde 1.5 pay almak.
- Yerli girdi üretimini ve kullanımını teşvik.
- İhracatın ithalatı yüzde 70 karşılaması.
- Girdi Tedarik Stratejisi’ni güncelleme.
Teknoloji politikası
- Türkiye Sanayi Stratejisi ve Sektörel Stratejiler’in hazırlanması.
- Ar-Ge, yenilik ve tasarıma öncelik.
- 14 yeni araştırma merkezi daha kurulacak.
- İthalat bağımlılığını azaltan büyük ölçekli yatırımları ve stratejik sektör boyutlarını içeren yeni teşvik sistemi.
- Teknoloji ve yenilik geliştirme.
- Orta ve yüksek teknolojili ürünlerin ihracatı.
Finansal görüşleri
- Finansal istikrar ve fiyat istikrarı temelinde büyüme ve istihdam politikaları.
- Kalıcı düşük ve tek haneli enflasyon.
- Dalgalı döviz kuru rejiminin sürdürülmesi. l Finansal piyasalarda derinliğin artırılması. l Halka açık şirketlerin desteklenmesi.
- Öz kaynak kullanımına vergi kolaylığı.
- Hazine kredi kefaletinin artırılması.
- Finansal hizmetler sektörünün GSYH içindeki payının yüzde 6'ya yükseltilmesi.
- Yurt içi tasarruf oranının yüzde 19'a yükseltilmesi; özel amaçlı tasarruf mekanizmaları geliştirme.
- Değer artış kazançlarının vergilendirilmesi.
- BES'te “otomatik katılım sistemi"
- Lüks ithalata caydırıcı vergilendirme.
- Verginin tabana yayılması.
Kamu sektörüne genel yaklaşımı
- Kamu harcamalarının rasyonelleştirilmesi; verimsiz harcamaların tasfiyesi; öncelikli harcama alanlarına tahsis.
- Kamu gelirleri için sağlıklı-sürekli kaynaklar.
- Vergi mevzuatının sadeleştirilmesi.
- Uzun vadeli sektörel öncelikler çerçevesinde özelleştirme uygulamaları.
- Kamu işletmeciliğinin etkinleştirilmesi.
- Kamu harcamalarında artış; kamunun özel sektörü dışlayıcı etkisinin en aza indirilmesi.
Tarım politikası
- 90 tarım alt havzasına 10 milyar lira nakit hibe.
- 800 tarımsal meteoroloji istasyonu daha kurulması.
- Milli Botanik Bahçesi hizmete açılacak. l 2019 yılına kadar 10 milyon dekar ilave arazinin sulanabilir hale getirilmesi.
- Tarımda organik tarım payının yüzde 4'e yükseltilmesi.
- Kafeinsiz siyah çay ve yeşil çay üretimine geçilmesi.
- Tarımda yıllık ortalama yüzde 3 üzeri büyüme.
Ulaşım politikası
- Mega ulaşım projeleri ve "Hava Ulaşım Ağı" oluşturulması. İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçidi, Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Kuzey Marmara Otoyolu, İstanbul Yeni Havalimanı, Gebze-İzmir Otoyolu (Körfez Geçişi dahil), şehir hastaneleri, limanlar gibi büyük projeler tamamlanacak, yeni otoyollar, yüksek hızlı tren hatları dahil olmak üzere, birçok alanda yeni projeler kamu özel işbirliği yöntemiyle hayata geçirilecek.
- 3 büyük denizde 3 büyük liman kurulması.
- Elektronik ticaret hizmetlerini geliştirme.
- Küresel bir reklam kampanyası uygulanacak.
- İşgücü niteliği yükseltilecek.
Girişimcilik ve KOBİ’ler
- Türkiye’yi yenilik alanında bir üst lige taşıyacak olan Bilişim Vadisi’ni kurmaktayız.
- 2015 yılı Yatırım Programı’nda 11’i yeni proje olmak üzere toplam 89 OSB projemiz yeralmaktadır. 2023 yılı hedefimiz ise 70 yeni OSB ve 1 milyon ilave istihdamdır.
- Girişim sermayesi ve bireysel katılım sermayesi gibi yenilikçi finansman imkanlarını ve teknolojik girişimcilik destek modellerini artıracağız.
- Öncelikli sektörlerde girişimciliği geliştirmek amacıyla doğrudan özel sektör tarafından veya özel sektör-kamu ortaklığında kurulan kuluçka ve hızlandırıcı gibi yapılanmaların desteklenmesi amacıyla bir program oluşturacağız.
- Kadın girişimciliğinin önündeki engellerin kaldırılması ve kadınların ekonomik hayattaki rollerinin geliştirilmesine yönelik yeni destek mekanizmaları geliştireceğiz.
- Ar-Ge yapan KOBİ’lere teknolojik ürün ticarileştirmesine yönelik personel destekleri sağlayacağız.
- Verimlilik alanında sistematik gelişmeler kaydeden KOBİ’lerimizin devlet desteklerinden öncelikli ve avantajlı olarak yararlanmasını sağlayacağız.
- KOBİ’lerin kurumsallaşmalarına önem vereceğiz. Bu amaçla destek programları oluşturacağız.
- Sanayi bölgelerinin teknolojik donanımı ve teknoloji geliştirme kapasitesini güçlendireceğiz.
- Dış pazarlardaki dağıtım kanallarına doğrudan erişim amacıyla özellikle yüksek teknolojili sektörlerde faaliyet gösteren yabancı şirket ve markaların satın alınmasını destekleyeceğiz.
Diğer:
- 2017 sonuna kadar tüm illerde konut sektörüne doğalgaz iletimi.
- Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi’nde yatırımcıya 6 bin hektar yer tahsisi.
- Elektrik üretim varlıklarının özelleştirilmesine devam.
- Gelecek dönem GAP, DAP, KOP, DOKAP gibi bölgesel eylem planları kapsamındaki projelere öncelik verilmesi.
- Kadın Girişimciliği Programı’nın hazırlanması.
- İşsizlik sigortasından yararlanma koşullarının esnetilmesi.
Üretim ve istihdam ekonomisi
CHP Seçim Bildirgesi’nin ekonomi bölümü; neoliberalizmden farklı olarak piyasanın iyi ve adil bir biçimde düzenlendiği ve kamunun güçlü bir destekleyici role sahip olduğu bir yaklaşımla,
a) Büyüme stratejisini; üretim, gelir dağılımı, sosyal kapsayıcılık ve sürdürülebilirlik ilkelerine dayandırıyor, b) Yeni teknoloji alanlarını ve katmadeğeri yüksek ürün ve faaliyetleri öne çıkarıyor, yerel ve doğrudan yabancı yatırımlarla, üretim kapasitelerinin artırılmasını hedefliyor, teşvik sistemini istihdama yoğunlaştırıyor.KOBİ’lere özel önem verilen CHP seçim bildirgesini bir kaç başlık altında özetliyoruz:
KOBİ’lere yönelik politikalar
- Hedef odaklı, KOBİ’leri önceleyen, sadeleştirilmiş bir teşvik programı uygulanacak.
- Kalkınma Ajansları bünyesinde kurulacak olan KOBİ Destek Ofisleri uzmanlarının KOBİ’leri kuruluşlarından itibaren teşvik sistemi konusunda bilgilendirmeleri sağlanarak teşvik sisteminin etkinliği artırılacak.
- Performans ve proje odaklı bir teşvik dağıtım anlayışı benimsenecek.
- İlk 100 günde yapılacak teknik çalışmalarla ölçek artırma potansiyeli olan işletmeler belirlenecek, bu işletmelere yönelik özel teşvik programları tasarlanacak.
- Teminat olarak verilebilecek taşınabilir malların kapsamı genişletilerek, finansmana erişim kolaylaştırılacak.
- KOBİ’lere, ödedikleri vergi ve sigorta primi tutarında faizsiz işletme kredisi verilecek.
- KOBİ’lerin sermaye piyasalarına erişimi etkinleştirilecek, finansman yöntemlerinin çeşitlenmesi ve daha sağlıklı bir yapıya kavuşması sağlanacak.
- Kredi Garanti Fonu’nun sermayesi artırılacak, kullanımı etkinleştirilecek.
- KOBİ’lere sağlanacak kredi desteklerinin üretimde dönüşüm stratejileri ile uyumlu olması gözetilecek.
- Yüksek teknolojiye odaklı yatırımlara, yeşil projelere, kadın girişimcilere ve genç girişimcilere verilen şirket kredilerine özel teşvikler sağlanacak.
- Gerekli yasal düzenlemeleri yapılarak risk (girişim) sermayesi şirketleri yaygınlaştırılacak. Girişim finansmanı için kamunun katılımı ve öncülüğünde ‘’fonların fonu’’ geliştirilecek. KOBİ’ler ve fiirketler kamunun birikiminden yararlanacak.
- Halkbank özelleştirilmeyecek, KOBİ’lerin ve esnafın ihtisas bankasına dönüştürülecek.
- Kalkınma Bankası, Devlet Yatırım Bankası’na dönüştürülecek; özellikle yerel gereksinimleri ve KOBİ ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yeniden yapılandırılacak.
- Devlet Yatırım Bankası’nın, proje finansman danışmanlığı hizmetleri de vermesi sağlanacak.
- Türk Eximbank’ın işlev ve etkinliği ihracat yoğunluklu KOBİ’lere yönelik olarak artırılacak, kullandıkları araçlar çeşitlendirilecek.
- “Teknobank” kurulacak, banka; teknoloji gelişme bölgelerinin etkinliğini artıracak; yenilikçiliği, teknoloji yatırımlarını ve adaptasyonunu, yeni teknoloji tabanlı ürünleri ve e-ticaret faaliyetlerini destekleyecek.
- KOBİ’lerin yeni teknoloji temelli dönüşümleri hızlandırılarak, teknoloji yoğun ürün ve üretim süreci geliştirmeleri sağlanacak.
Sanayi destek politikaları
- Enerji, ulaşım ve iletişim maliyetleri üzerindeki vergi yükünü azaltarak imalat sanayisinin rekabet gücü artırılacak.
- Kamu alımlarında, yerli ara mallarla üretime öncelik tanınacak. Tedarik bütçelerinin yüzde 15’i kadın girişimciler ve genç girişimcilerin kurduğu firmalara ayrılacak.
- Katmadeğeri düşük ve yenilenmesi güç sektörlere teşvikler kaldırılacak.
- Şirket birleşme ve alımları özendirilecek.
- Gümrük Birliği’nin derinleştirilmesi ve ülkemiz için refah arttırıcı şekilde yeniden müzakere edilmesi sağlanacak.
- Transatlantik Ticaret ve Yatırım Anlaşması (TTIP) görüşmelerinde aktif rol alabilmek için AB ile müzakereler hızlandırılacak.
- Ar-Ge faaliyetleri üretim odaklı ve tasarım sürecini kapsayacak şekilde yürütülecek.
- Ürün ve süreç tasarımı Ar-Ge faaliyetleri kapsamına alınacak.
- Türk Tasarım Danışma Konseyi ekinleştirilecek. Tasarım Strateji Belgesi titizlikle uygulanacak. Bukapsamda; “Türkiye Tasarım Enstitüsü” kurulacak.
İstihdam
- İstihdamda kalıcı artışlar sağlayacak yatırımlar yapılmasının iklimi sağlanacak.
- Pasif ve aktif işgücü politikaları etkin şekilde kullanılarak istihdam yaratılacak.
- İstihdam üzerindeki kamusal yük azaltılacak.
- Kamuda kadın, genç ve engelli istihdamı olanakları artırılacak. Kamuda istihdam kapsayıcı büyümenin öncüsü olacak.
- İşgücünün donanımının artırılmasına öncelik verilecek.
- Üretimdeki dönüşümün istihdam kayıplarına yol açması engellenecek.
Yatırım destek politikaları
- Beceri, bilgi ve teknolojiye engelsiz erişim.
- İstihdam yaratan, kapsayıcı büyüme.
- Yüksek katmadeğerli, yeniliğe (inovasyona) dayalı ve rekabetçi üretim.
- Küresel ısınma ve çevre kirliliğine karşı yeşil ekonomiye dönüşüm.
- Teknoloji ve bilgi temelinde dönüşüm.
- İş yapma ortamınının iyileştirilmesi, yatırımların hızlandırılması.
- Yatırım yeri tahsisinin kolaylaştırılması.
- “Piyasaya giriş ve çıkış” yüklerinin azaltılması. l Ekonomik ve Sosyal Konseyi’nin “Ekonomi, Toplum ve Çevre Konseyi” haline getirilmesi ve işlevsel kılınması.
- Akılcı bir teşvik sistemiyle bilgi yoğun sektörler desteklenecek, kadın ve gençlerin işgücüne katılımı artırılacak.
- Doğa duyarlı ve enerji verimliliği, yüksek katmadeğerli bir üretim stratejisi uygulanacak.
Girişimcilik ekosistemi
- Yurtdışındaki girişimci yurttaşlarımızı Türkiye’deki girişimcilerle buluşturan yetenek ve bilgi havuzu genişletilecek.
- Üniversite, sanayi ve kamu ortaklığında verilecek ‘’tekno-girişim’’ eğitimleri ile ileri teknoloji alanına ilgi duyan üniversite mezunlarının girişimci olmaları desteklenecek.
- Girişimcilik Bakanlığı kurulacak.
- ‘’Girişimcilik Üniversiteleri’’ kurulacak. Eşgüdümünü girişimcilik üniversitelerinin sağlayacağı ve her bölgenin sektörel farklılıklarını gözetecek‘’Girişimcilik Okulları (Fabrikaları)’’ kurulacak. Bu okullarda, yaşam boyu eğitim merkezleri, kuluçka merkezleri, profesyonel destek birimleri ve tam donanımlı atölyeler bulunacak.
- Tüm üniversitelerde girişimcilik ve yenilikçilik (inovasyon) eğitimleri yoğunlaştırılacak.
Tarım politikaları
- Tarım üretiminin, başta turizm olmak üzere alternatif sektörlerle desteklendiği yeni bir modele geçilecek.Ekolojik turizm, kırsal spor, sağlık ve sosyal etkinliklere yönelik yatırımlar vergi indirimleri ve yarı yarıya hibelerle desteklenecek.
- Aile çiftçiliği başta sağlık turizmi olmak üzere yeni sektörlerle entegre edilerek, çağdaş kırsal kalkınma alanları yaratılacak.
- Büyük kentlere yakın kırsal bölgelerde, tarım ve ekolojik çeşitlilik siteleri ile botanik bahçeleri kurularak bu bölgeler çekim alanları haline getirilecek.
MHP: Hedef bilgi toplumuna geçiş
MHP seçim bildirgesinin açıklanması Mayıs ayına sarktığı için değerlendirmemiz dışında kalacaktı. Ancak edindiğimiz, parti merkezi kaynaklı bilgiler, seçim bildirgesini yaklaşık olarak veriyordu; değerlendirmemizi buna dayanarak yaptık. MHP seçim bildirgesi alt gelir gruplarını güçlendirmeyi, üretime dönük ve istihdam artıran yatırımlara öncelik ve destek vermeyi, her bakımdan bilgi toplumunu hedefleyen teknoloji odaklı hükümet politikalarını öngörüyor. MHP seçim bildirgesinin ekonomi bölümünden seçtiklerimiz özetle şöyledir:
Sosyal politikalar
- İşsizlik ve yoksulluk azaltılacak, gelir dağılımı daha adil hale gelecek. Taşeron işçiler bir kereye mahsus yargı kararlarında olduğu gibi kadroya alınacak ve taşeron uygulamasından vazgeçilecek.
- Emeklilere bir yılda 13 maaş verilecek. Dar gelirlinin vergi yükü hafifletilecek. Vergide öz denetim sistemine geçilecek. Herkesin mali gücüne göre vergi ödediği adaletli bir vergi sistemi getirilecek. Asgari ücret vergi dışı bırakılacak. Tüm harcamalar gider konusu yapılacak.
- Yoksulluk tanımı yeniden yapılacak. Yapılan yardımlar, STK; belediye, vakıf ve devlet yardımları tek çatı altında toplanacak. Bir kişinin birçok yerden yardım alması yerine adaletli dağıtım sağlanacak.
Para ve kur politikaları
- Ekonomide dış kaynak bağımlılığı azaltılacak.İhracattaki artışı sürdürülebilir kılacak gerçekçi bir döviz kuru politikası uygulanacak. Ekonomide güven ve istikrar ortamı sağlanacak ve geleceğe ilişkin belirsizlik azalacak.
- Enflasyon kalıcı şekilde düşürülecek ve fiyat istikrarı sağlanacak. Bağımsız Merkez Bankası anlayışı hakim olacak. Kamu borç stoku sürdürülebilir seviyeye çekilecek.
Tasarruf politikası
- İsraf ve verimsizliğin önüne geçilecek. Kamu açıkları azaltılacak. Kamuda tasarruf tedbirlerine geçilecek. Kamu mali yönetimi daha saydam ve hesap verilebilir hale getirilecek.
- Kamu gelirleri ile harcamaların karşılanması esas olacak. Kaynak dağılımında adalet sağlanacak.
Yatırım politikası
- KDV genel oranı kademeli olarak aşağı çekilecek. Kayıtdışılıkla etkin mücadele edilecek. Kamu ve özel sektör yatırımları akılcı bir alana yönlendirilecek. Enerji ve altyapı gibi büyük kamu projelerindeki kamu özel sektör işbirliği teşvik edilecek.
- Toplumun büyük kesimini ilgilendiren önemli projelerde halkın proje oluşumuna ve karar sürecine katılımı sağlanacak. Borç yönetimi ayrı bir politika olarak değerlendirilecek.
Finans piyasaları
- Merkez Bankası para politikası uygulamalarında bağımsız olacak.
- Halk Bankası’nın satışında halka arza ve meslek kuruluşlarına öncelik verilecek, blok satışına izin verilmeyecek.
- Vakıfbank yeniden yapılandırılacak ve yönetimindeki kamu ağırlığı azaltılacak.
- Türkiye Kalkınma Bankası yeniden yapılandırılacak ve KOBİ finansmanının önemli bir kurumu haline getirilecek.
- Türkiye Kalkınma Bankası, bölgeler arası gelişmişlik farklarının giderilmesine yönelik projeleri destekleyecek.
- Sermaye piyasalarının gelişimi desteklenecek ve sermayenin tabana yayılması sağlanacak.
- KOBİ’lerin sermaye piyasası araçlarından daha fazla yararlanmalarının ortamı tesis edilecek.
- Finansal piyasalarda yabancı yatırımcıların etkisi önlenecek. Finansal piyasalar yabancı sermayenin kontrolünden kurtarılacak.
- Finansal raporlama ve denetimlerde doğruluk, güvenilirlik ve şeffaflık artırılacak, bu amaçla uluslararası standartların uygulanmasına ağırlık verilecek. l Haberleşme, iletişim, ulaştırma, enerji, tarım, ilaç piyasalarının düzenlenmesi ve denetlenmesi amacıyla Sektörel Piyasalar Düzenleme Kurumu oluşturulacak.
Bilim ve teknoloji
- Bilgi toplumuna geçişin her türlü altyapısı oluşturulacak. Kamu kaynaklarından Ar-Ge yatırımlarına daha fazla kaynak aktarılacak. Ar-Ge harcamalarının Milli Gelir içindeki payı yüzde 2.5 seviyesine çıkarılacak. Özel sektörün; bu alandaki yatırımları desteklenecek.
- Türkiye’nin bilgisayar yazılım ve donanım alanında lider ülkeler arasına girmesi sağlanacak.
- Bilimsel ve teknolojik araştırmaların, üretime ve toplumsal faydaya dönüşmesini sağlamaya yönelik bir sistem kurulacak. Bilim ve teknolojide kurumsal kapasite geliştirmek üzere milli teknoloji üretim merkezleri oluşturulacak.
Enerji ve doğal kaynaklar
- Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığını azaltmak için biyoyakıt üretimine önem verilecek. Türkiye enerjinin transit geçiş bölgesi olma özelliğinin yanısıra enerji piyasasının da önemli aktörlerinden birisi yapılacak.
- Jeotermal kaynakların turizm ve tarım sektörleri ile konut ve işyerinde kullanımı sağlanacak.
- Altın, toryum, bor ve benzeri kıymetli madenler işlenmeden cevher olarak satılmayacak. Altın, toryum, bor ve benzeri kıymetli madenler, yüksek ileri teknoloji kullanılarak katmadeğerli yeni ürünlere dönüştürülerek satılacak.
Kırsal kalkınma politikaları
- Tarımsal destekler kademeli olarak yükseltilecek. Besi hayvancılığı için bütçe desteği arttırılacak.
- Üretici çiftçiden mazot, gübre, ilaç, tohum ve fideden ÖTV ve KDV alınmayacak.
- Seçilmiş ürünler için fiyat garantisi verilecek ve özel destekleme programları geliştirilecek.
- Temizlenen mayınlı araziler yoksul çiftçilere dağıtılacak.
- Et ve Balık Kurumu et piyasasında etkin olacak şekilde yeniden yapılandırılacak.
- Et ve sütte garanti fiyat uygulamasına geçilecek. Hayvancılıkta verimlilik ve kalite artışı sağlanacak, et ürünlerinin istikrarlı bir şekilde artırılması amacıyla besi hayvancılığı desteklenecek.
- Hazine arazilerinde tarımsal üretim yapanlara da destek verilecek. Hazine arazileri, kullanıcılarına tarımsal üretim için uzun vadeli olarak kiralanacak.
- “Sözleşmeli üretim modeli’ ile çiftçilerimizin ürünlerinin gerçek değeri üzerinden pazarlanması sağlanacak.
- Bitki ve hayvan varlığını korumak için ‘Gen Bankası’ etkin hale getirilecek. Tohum Üretim ve Genetik Araştırmalar Merkezi kurulacak.
- Organik tarımsal ürünlerin üretimi ve tüketimi teşvik edilecek.
- ‘Üretici Birlikleri’ etkin hale getirilecek.
- Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri, pazarlama konusunda aktif olarak faaliyet gösterecek şekilde yeniden yapılandırılacak.
- Yüksek verim ve kalitede yerli tohum, fide, fidan ve damızlık hayvan geliştirilmesi ve üretimi desteklenecek.
HDP: Güvenceli ekonomik yaşam
HDP, dayanışmacı, halkın iradesiyle kararların alındığı, toplumsal ihtiyaçları karşılamayı ve ekosistemi korumayı esas alan ekonomi politikalarını açıkladı. Tanımlanan Güvence Ekonomisi’nin önceliği sağlıklı büyüme olacak. HDP seçim bildirgesinin ekonomi bölümünden seçtiklerimiz özetle şunlardır:
Temel Güvence Paketi
- Her eve ayda 10 m3 su, ayda180kW/h elektrik ücretsiz verilecek, ısınma desteği sağlanacak. Mülkü olmayan kiracılara 250 TL kira desteği verilecek.
- 8 yaşına kadar çocuk ve gençlere, engellilere ve emeklilere toplu taşıma ücretsiz olacak. Kamusal toplu taşıma, ülke genelinde kar amacı gütmeyecek şekilde yaygın bir hizmet olarak sağlanacak. l Büyüme oranları refah payı olarak ücret artışlarına yansıtılacak. Kredi kartı borçları, borçlular lehine yapılandırılacak. Kredi kartı faiz oranları düşürülecek.
- Artan oranlı gelir vergisi tarifesi yeniden düzenlenecek. Dolaylı vergilerin (ÖTV, KDV, ÖİV) vergi gelirleri içindeki payı düşürülerek emekçilerin üzerindeki vergi yükü azaltılacak.
- Kamu kaynaklarının israf edilmesine son verilecek.
- Köy/kır/kent kooperatifleri ve işçi/emekçi özyönetiminde işletmeler ile dayanışma ekonomisi desteklenerek, kamu destekli bir toplumsal sektör geliştirilecek.
- Kamu ihaleleri toplumsal denetime açılacak.
- Kadın ekonomik olarak güçlendirilecek. Ev içi emeği sosyal güvenlik içine alınacak, ücretsiz ev işçileri olan “ev kadınlarına” emeklilik hakkı sağlanacak. Kadın istihdamının artırılması için gerekli düzenlemeler yapılacak.
- İşyerinde güvenli yaşam tesis edilecek. Sendikal örgütlenme hakkı güvence altına alınacak, bütün işyerlerinde uygulanacak.
- İşçilerin ve sendikaların denetiminde, güvenceli iş ve güvenli çalışma ile iş cinayetlerine son verilecek.
- Hiçbir yurttaş evsiz, aç, bir gün sonra ne yiyeceğini bilemeyen, bakıma muhtaç bırakılmayacak. l Tüm yurttaşların eşit, parasız sağlık hizmetlerinden yararlanması sağlanacak.
- Asgari ücretten vergi alınmayacak.
- İstihdam odaklı yeni yaşam atölyeleriyle iş garantili mesleki eğitim ve meslek edindirme programları hayata geçirilecek.
- Özelleştirmeler durdurulacak, KİT’lerdeki mevcut bürokratik işleyiş demokratikleştirilecek, işçilerin ve sendikaların üretim üzerinde söz hakkı sahibi olması sağlanacak.
- İşsizlik Fonu amacına uygun kullanılacak.
- Savunma/güvenlik harcamaları azaltılacak ve etkin bir biçimde halkın denetimine tabi tutulacak.
- Mali kaynakların dağıtılmasında bölgesel eşitsizliklerin giderilmesi esas alınacak.
- Esnafların vergi yükü azaltılacak.
- KOBİ’lere sektörel planlama çerçevesinde sıfır faizli finansman desteği sağlanacak. KOBİ’leri haksız rekabete karşı koruyacak önlemler alınacak.
- Tüm teşvik ve destek sistemi, üretimin sağlıklı gelişimini ve istihdam artışını hedefleyecek.
Tarımda kendine yeterlilik
- HDP, bitme noktasına getirilen tarımı yeniden ayağa kaldıracak, geçimlik tarımı destekleyerek Türkiye’nin yeniden tarımda kendisine yeterli hale gelmesini sağlayacak.
- HDP iktidarında köyler canlı birer yaşam ve üretim merkezi haline getirilecek.
- HDP, çiftçilerin kurdukları ve kuracakları üretici köylü sendikalarını destekleyecek. Kooperatifler bağımsız ve demokratik yapılar haline getirilecek, Kooperatifler Yasası geçimlik tarımdan yana olacak biçimde yeniden düzenlenecek.
- HDP, tarım işçilerinin tamamını iş yasası ve sosyal güvence kapsamına alacak.
- Küçük çiftçiler için üretim girdilerinden kullandıkları mazottan ve gübreden vergi alınmayacak.
- Su ve elektrik küçük çiftçilere ücretsiz verilecek. Üretici küçük köylülerin elektrik borçları silinecek.
- Hayvan yetiştiricilerinin ücretsiz yem alanı olan mera, otlak ve yaylaklar koruma altına alınacak, yeniden ortak varlık olarak köylere verilecek.
- Gıda üretimi, işlemesi ve ithalinde, genetik olarak değiştirilmiş unsurlar (GDO) yasaklanacak.
- Tarım toprakları korunacak, amaç dışı kullanılamayacak, kirletilemeyecek.
- Mayınlı araziler temizlenerek geçimlik tarıma açılacak. Uygun hazine arazileri de topraksız köylülere geçimlik tarım amacıyla dağıtılacak.
- Bugün ucuz emek işgücüne dönüşmüş olan topraksız köylülerin ya da yerlerinden edilmiş yurttaşlarımızın kendi topraklarında yaşamlarını idame ettirebilmeleri için Hazine arazilerinin, eski mayınlanmış arazilerin tarımsal üretime açılması için hukuki temel oluşturulacak.
- Et ve et ürünlerinin ithalatı yerine, hayvancılık desteklenecek ve halkımızın doğal et ve süt ürünlerini tüketmeleri için imkan sağlanacak.
- Her yurttaşın doğduğu yerde doyması perspektifinden hareketle mevsimlik tarım işçiliğini doğuran nedenler ortadan kaldırılacak.
Kentler ve konular
- Kenti kolektif bir hak olarak gören HDP, kentlerin demokratik yönetimle ve halk meclisleriyle ekolojik bir anlayış gözetilerek yönetilmesini savunur.
- Kentlerin meydanları, parkları, koruları ve kıyıları korunacak ortak alanlarımızdır. Bu alanların kamusal, doğal niteliğini ve kültürel dokusunu bozacak hiçbir çılgın ve doğayı tahrip edici projelere, uygulamalara; sermaye projelerinin kent kimliğini oluşturan tarihi mekanları, ormanlar gibi doğal alanları yok etmesine, ekolojik yıkıma yol açmasına izin verilmeyecek. Başlatılmış olan projeler durdurulacak.
- Kent mekanı içinde ve çevresinde var olan yaşam alanlarının ranta ve sermaye birikimine açılma projelerine karşı çıkarken, gerekli görüldüğünde, yerel yönetimler ve mutlaka halkın vereceği kararla, ekosistemi koruyarak, barınma hakkını temel alan yerinde dönüşüm hayata geçirilecek.
- HDP, her bireyin, barış içinde ve onurlu bir şekilde yaşayabileceği güvenli ve korunaklı konutu temel bir hak olarak görür. Sosyal konut üreterek sağlıklı ve güvenli barınma hakkı güvence altına alınacak.
İnsan odaklı ulaşım
- HDP, gerek kentsel gerekse kırsal alanlarda ulaşım politikalarını insan ve toplum odaklı olarak belirler. Toplu taşıma sistemlerinin her düzeyde geliştirilmesiyle toplumsal ulaşım hakkı sağlanacak.
- Köy-kent ulaşım entegrasyonu sağlanarak köyler yaşanabilir kılınacak, kentlere yığılma önlenecek. Kentler kadın, engelli, çocuk ve yaşlıların ihtiyaçlarına duyarlı olarak planlanacak.
Diğer politikalar
- Enerjinin yerel halkın ihtiyacı için yerinde üretilmesi sağlanacak ve bu amaçlı projeler desteklenecek, yenilenebilir enerjiye öncelik verilecek.
- Nükleere ve radyoaktiviteye dayalı üretim ve yeniden dönüşüm yapılanmasına, tarım alanlarının, meraların, ormanların, kıyıların nükleer atık sahası olmasına izin verilmeyecek.
- Su kullanım hakkı anlaşmaları iptal edilecek.
- Güvencesiz çalışmaya son verilecek.
- Sigortasız ve sendikasız çalıştırma önlenecek, kayıtdışı ekonomi kayıt altına alınacak.
- Özel istihdam büroları kapatılacak ve kiralık işçi uygulamalarına son verilecek.
- Taşeronluk sistemi kademeli olarak ortadan kaldırılacak.
SP+BBP (Milli İttifak)
Kırsal kalkınma ve paylaşım önceliği
Saadet Partisi ile Büyük Birlik Partisi’nin “Milli İttifak” adıyla oluşturdukları seçim işbirliğinin ortak seçim bildirgesinde kırsal kalkınmaya öncelik tanınıyor ve kamu gelirlerini tek elde toplayıp harcayan “havuz sistemi”ne geri dönülüyor. İttifakın seçim bildirgesinin ekonomi bölümünden seçtiklerimiz özetle şöyle:
Sosyal yaklaşımlar
Kırsal kalkınma desteklenecek. Herkes kendi işinin sahibi olacak, kırsal kalkınma için ‘Yeni Nesil Kooperatifler’in kurulmasına öncülük edilecek. Gelirin tabana yayılması sağlanacak. Yerel ekonomik kaynaklar değerlendirilerek bölgesel gelişme sağlanacak ve Yerel Ekonomik Gelişme Programı uygulanacaktır.
Kalkınmada yeni model
Çıkış noktası yerli kaynaklarla yerinden kalkınma olan Kalkınan Anadolu Projesi (KAP) Türkiye’nin en temel ihtiyaçları gözönüne alınarak tasarlanmış, doğal kaynaklarımızın en verimli şekilde kullanılması amaçlanan büyük bir proje olarak ortaya konulacak. Bu projeyle Erzurum’dan başlayıp Ankara’da bitecek büyük su kanalları ile birlikte göletler oluşturulacak, yeni barajlar yapılacak, elektrik enerjisi sağlanacaktır. İstihdam artırılarak göç engellenecektir. Ekolojik zenginlik sağlanacak, tarım ve hayvancılık şehirleri kurularak tarım ve hayvancılık endüstrisi geliştirilecektir.
Kırsal kalkınma
- Tarımda şu düzenlemeler yapılacaktır: Tarım ve hayvancılık stratejik bir sektör olarak ilan edilecektir. Türkiye Tarım ve Hayvancılık Kurumu kurulacaktır. Bu kuruma bağlı bir ‘Tarımsal Destek Fonu’ oluşturulacak ve bu fon vasıtasıyla çiftçiye faizsiz tarım ve hayvancılık kredileri verilecektir.
- Güney sınırımızda 85 yıldır hiç kullanılmayan mayınlı araziler temizlenerek organik tarıma elverişli hale getirilecektir.
- Şehir planları yapılırken 1. derece tarım alanları kesinlikle imara açılmayacaktır. Sıkı denetim ve takip ile tarım arazilerindeki kaçak yapılaşma önlenecektir.
- Üreticiyi ve üretimi güçlendirmenin yolu kooperatifçilikten geçiyor. Tarımsal ürünlerde kooperatifçilik güçlendirilecektir. Bunun için kooperatifçilik kökten yeniden yapılandırılacaktır. Tarım Kredi Kooperatifleri ile tarım ve hayvancılıkla uğraşan kooperatifler desteklenecektir. Tarımda teknoloji kullanımı yaygınlaştırılacaktır.
- Tarım-sanayi işbirliği ve entegrasyonu artırılacaktır. Teknik ve ekonomik bakımdan sulanabilir durumda olan 8,5 milyon hektarlık tarım arazisinin tamamı, makul olan en kısa sürede sulanır duruma getirilecektir. GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi) ve KOP (Konya Ovası Projesi) bir an önce tamamlanacaktır. Organik tarım yaygınlaştırılacak ve desteklenecektir.
- AB’nin dayattığı, tarım ve hayvancılığımızı olumsuz etkileyen uygulamalar, kotalar, sınırlamalar yeniden düzenlenecektir. Tarım ve hayvancılık alanları ‘Stratejik Sektör’ olarak özel korumaya ve desteğe tabi tutulacaktır. Bu konudaki Ar-Ge çalışmaları yaygınlaştırılacak ve desteklenecektir.
- Tarımsal sanayinin en önemli unsuru olan şeker fabrikaları özelleştirme kapsamından çıkarılarak, şeker sektörü, ülke ihtiyacının yanında ihracat odaklı olarak yeniden yapılandırılacaktır. fieker sanayiinin güçlendirilmesi ile ülkemizde hayvancılık canlandırılacaktır.
- Üniversite-çiftçi işbirliği sağlanacak; tarımda eğitim, özellikle üreticilerin talepleri ve iş durumları gözönüne alınarak, sürekli hale getirilecektir. Mera ve otlaklar ıslah edilecek, aşırı otlanma önlenecek, meralardan ve otlaklardan çiftçi ücretsiz yararlanacaktır. Mera ve otlaklar amacı dışında kullanılmayacaktır.
- Milli İttifak iktidarında ekilebilir bütün araziler tarıma açılacak, bütün madenler ve cevherler işletilecek, iş ve çalışma koşulları iyileştirilerek bütün işsizlere istihdam alanı sağlanacaktır. Kayıtdışı ekonomi ile mücadele edilecek, vergi dilimleri ve oranları makul seviyeye indirilecek, beyana dayalı vergi sistemi esas olacaktır.
Üretim ekonomisi
- Türkiye’de işsizlik, kalkınma ve dışa bağımlılık problemi, sanayileşme yolu ile bilgi ve teknoloji üretmek suretiyle çözülecektir. Türkiye bu kapsamda, kendi arabasını, kendi akıllı telefonunu, kendi mikro-işlemcisini, kendi nanoteknolojisini, kendi biyoteknolojisini üretebilen bir ülke olacaktır.
- Devlet, yeni teknolojilere hem kamu yatırımı yapacak hem de özel sektörde yatırım yapan şirketleri destekleyecektir. İlaç ve aşı üretimi, nano teknoloji, chip (çip) ve donanım üretimi, benzinli ve dizel motor fabrikaları, uçak, uzay ve havacılık sanayi, savunma sanayi denizaltı ve muhrip üretimi gibi stratejik alanlarda ülkemizin sanayicilerinin ürettikleri ileri ürünlerin iç piyasada kullanımı ve bunun yanısıra ihracatı desteklenecektir.
- Adil Ekonomik Düzen kurulacaktır. Böylece ekonominin temelinde rant değil, üretim olacaktır. Kaynaklar doğrudan katmadeğeri yüksek yatırımlara yönlendirilecek, üretim seferberliği ile birlikte borçlar yeniden borçlanarak değil, üretim arttırılarak kapatılacaktır.
KOBİ politikaları
- Esnaf ve sanatkarlar ile KOBİ’lere, Koordinasyon ve Planlama Merkezleri ile çözüm ortağı olacağız. KOBİ’lere verilecek, yatırım ve finans teşvikleri artırılacaktır.
- Teşvik Yasası yeniden düzenlenerek ithal ikamesi sağlayan, ihracat potansiyeli olan yatırımlara ve özellikle KOBİ’lere destek verilecektir. Büyük yatırımcı ve üreticilerin KOBİ’ler için lokomotif olması sağlanacaktır.
- Ülke kaynaklarını ranta değil, üretime yönlendireceğiz. Esnafımız ve KOBİ’ler için ‘Ticaret ve Sanayi Odaları’nın daha etkin ve verimli projeler üretmesini teşvik edeceğiz; Koordinasyon ve Planlama Merkezleri oluşturarak verimli, etkili yatırım ve üretim modelleri geliştireceğiz. Ulaşımda milli teknoloji ve insan gücünü harekete geçireceğiz. Kombine ağ taşımacılığını geliştireceğiz.
Mali politikalar
- Havuz Sistemi (Kamu Tek Hesabı) yeniden kurulacak, böylece kaynak israfı engellenecektir. Borç-faiz sarmalından çıkılmasıyla bütçeden yapılan yıllık ortalama 50 milyar TL’lik faiz ödemesi önlenecektir.
- Asgari ücret açlık sınırının altında olmayacak ve asgari ücretten vergi alınmayacaktır. Vergi mevzuatı tek kanunla öz ve açık hale getirilecektir.
- İthal ikamesi ile yerli üretimin artması ve faiz politikalarının terk edilmesiyle enflasyon ve ekonomideki kırılganlıklar giderilmiş olacaktır. Böylece enflasyon sorunu kısa bir zaman içinde çözülecektir.
Enerji politikaları
- Ülkemizde bulunduğu tespit edilen ‘Kaya gazı’ üretimi çalışmalarına hız verilecektir. Kaçak-kayıp bedelleri hiçbir şekilde vatandaşlarımızın üzerine yük olarak bindirilmeyecektir. Bu konuda gerekli tüm adımlar hiç vakit geçirmeden atılacaktır.
- Petrol yakıtlarıyla çalışan ulaşım sistemleri yerine elektrik ve doğalgazla çalışan ulaşım sistemleri özendirilecektir. İnsani koşullarda toplu taşımacılığa önem verilecektir. 2B arazileri gerçek sahibi olan orman köylülerine uygun şartlar ile satılacaktır.