Türkiye’nin ilk organize sanayi bölgelerinden Mardin Organize Sanayi Bölgesi, 1976 yılında Mardin Sanayici ve İşadamları Derneği (MARSİAD) ile Mardin İl Özel İdaresi ortaklığıyla kuruldu. Sanayi tesislerinin kurulması 1999-2000 yıllarından sonra hızlanan Mardin OSB, esas gelişimini 2008 yılından sonra gösterdi.
Mardin Organize Sanayi Bölgesi (Mardin OSB) Yönetim Kurulu Başkanı Nasır Duyan, bölgeye yapılan yatırımlarla Mardin OSB’nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun yeni cazibe merkezi durumuna geldiğini söylüyor. Mardin’e Ortadoğu’nun en büyük pazarı olan 2. Buğday Pazarı kurulduğunu belirten Duyan bunun da bölge ekonomisinde ihracat rakamlarına artış olarak yansıdığını kaydediyor. Mardin’in sanayi ve turizm potansiyeliyle geleceğin en parlak illeri arasında yer alacağını vurgulayan Duyan, şunları ifade ediyor: “Son yıllarda ihracatta büyük bir sıçrama yaşanıyor. İhracat son 5 yıl içerisinde 5 milyon dolardan 1 milyar dolarlara ulaştı. Yeni teşvik paketinin bölgeye daha fazla destek sağlamasıyla ihracatta büyük bir sıçrama yaşanacak. Mardin’in Irak’a yakın, Suriye ile sınır kenti olması, Mardin Organize Sanayi Bölgesi’ne 1 kilometre mesafede demiryolu hattı ve 5 kilometre mesafede havaalanının bulunması, yurtiçi ve yurtdışına yapılacak ihracatlarda ulaşım sorunu yaşanmıyor olması Mardin’i daha avantajlı kılıyor.”
Nasır Duyan’dan aldığımız bilgilere göre Mardin UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası’na aday olmuş. Türkiye’nin dünyada özellikle Avrupa’nın Ortadoğu pazarına açılmasında dikkati çeken coğrafi konumu kapsamında Ortadoğu ülkelerinden ikisine (Suriye-Irak) sınır kenti olması nedeniyle ülkenin de stratejik değerlerinden biri haline gelmiş. Mardinli girişimciler bu durumu daha 1976 yılında görmüşler ve 3000 dönüm alan üzerinde kurulan Mardin Organize Sanayi Bölgesi, Ortadoğu ülkelerine yapılan ticaretten yüksek pay almaya aday olduğunu hatta bu alanda bir köprü ayağı olabileceğini ispatlamış. Günümüz itibarıyla bölgenin doluluk oranı yüzde yüz.
Mardin OSB Müteşebbis Heyet Başkanı ve Mardin Valisi: TURHAN YAVUZ:
Yatırımcı Mardin’e iştahlandı
Mardin Organize Sanayi Bölgesi’nin tamamen dolması ve yatırım için alan talep eden 180 civarında müteşebbisin olması nedeniyle Yeşilli ilçesi sınırları içerisinde 2. Organize Sanayi Bölgesi çalışmalarına başlanmış olup 2013 yılı içerisinde kurumsallaşmış, 2013 yılı yatırım programına alınmış ve 20 milyon 700 bin TL proje bedeli ve 2013 yılı için 500 bin TL ödenek ayrılmıştır. Bu yıl içerisinde kamulaştırma, imar planı ve inşaat projesi ihalesi çalışmalarının bitirilmesi hedeflenmektedir. Nusaybin ilçemizde de gelen yoğun yatırım talepleri gözönünde bulundurularak 3. Organize Sanayi Bölgesi için alan tahsis çalışmalarımız devam etmektedir.
Mardin ilinde KOBİ ölçekli işletme sayısı yaklaşık 100 işletmedir. Bu işletmelerde yaklaşık 4500 kişi istihdam edilmektedir. Mardin ilinin Büyükşehir Statüsü’ne alınması ile birlikte ve devam eden güven ve huzur ortamı ilimizin turizm ve sanayi yatırımları konusunda yerli ve yabancı yatırımcıların iştahını kabartmaktadır. D.S. İşleri’nin yürüttüğü GAP sulama kanallarının bitmesi, enerji sektöründe yapılan yatırımlar ile 2. ve 3. Organize Sanayi Bölgeleri’nin faaliyete geçmesi durumunda ilimiz bölgesinin hem turizm hem de sanayi cenneti halini alacaktır. 3. OSB’yi Nusaybin’de ve 4. OSB’yi Midyat’ta 1500’er dönüm üzerine kurmayı düşünüyoruz, hızlı planlıyoruz. GAP sulama kanallarının 2 yıl içinde bitmesiyle birlikte bölgedeki çiftçimiz yılda 3 kez ürün alacak, sera ürünleri artacak. Bu nedenle büyük oranda sanayi alanlarına ihtiyacımız olacak. Üniversiteyle işbirliği halinde bölgede farklı hangi bitkilerin yetiştirilebileceğini araştırıyoruz. Turizm ve otelcilik alanında yatırım yapmak isteyenler mevcut. Bir 5 yıldızlı otelimiz, iki 4 yıldızlı otelimiz ve butik otellerimizle Mardin’de 4500 yatak kapasitesine sahibiz, 2023 vizyonumuzda yatak kapasitemizi 50 bine, turizm gelirimizi 5 milyar dolara, sanayi gelirimizi 10 milyar dolara çıkarma hedefimiz var.”
Mardin 2. OSB kuruldu
“Mardin OSB’nin doluluk oranı yüzde 60’tan yüzde 100’e ulaştı, yatırımlar gelmeye başladı” diyen Nasır Duyan, bölgeye ilişkin gelişmeleri özetliyor: “Yatırımcının yoğun talebiyle Mardin OSB’nin etrafında bulunan mera arazileri ile Hazine arazilerini OSB mülkiyetine geçirebilmek için resmi çalışmalar başlatıldı. Ayrıca Mardin ili Ortaköy Zeytinli Mevkii’nde 2. OSB kuruldu. Bu yeni OSB’nin Yönetim Kurulu oluşturuldu ve çalışmalar hızlandırıldı. 2012 yılsonu itibarıyla 1 milyar dolar ihracat, 80 milyon dolarlık ithalat rakamlarına ulaştık. Mardin’den yapılan ihracatın yüzde 65’i Mardin OSB’de gerçekleştirildi. 2012 yılı sonu itibarıyla 370 milyon dolar un ihracatıyla İstanbul’dan sonra Türkiye’de 2. sıradayız. Bölgemiz ekonomisi tarıma dayalı, bu nedenle sanayimiz ağırlıklı olarak un, bulgur ve makarna üretimine dayalı. Dünyanın en kaliteli durum buğdayı, mercimek burada yetişiyor. Hammaddeye ve pazara yakınız, ihracatımızı ağırlıklı olarak gıda sektöründe Irak pazarına yapıyoruz.”
“Suriye’deki belirsizliğin kısa zamanda geçmesini bekliyoruz” diyen Duyan, daha öncesinde de özel koşulları nedeniyle Suriye ile ticaret yapamadıklarını anlatıyor: “Suriye’nin kendine has kuralları var, gıdada yüzde 30-40’lara varan vergi uyguluyorlardı. Onlarla ticaret imkanımız olmadı, ihracatımızın yüzde 90’ını Irak pazarına yapıyoruz. 1991 yılından bu yana Irak’ta iç çatışmalar oluyor, Irak’ta bazı sektörler yatırım amaçlı cazip olabilir ancak hammadde sıkıntısı yaşanıyor. Özellikle Kuzey Irak hükümeti, arsayı bedava veriyor, gümrük vergisi hiç almıyor, size sayısız kredi veriyor, ancak güven ve istikrar ortamı hiç yok. Geçmiş yıllarda da Irak’la ticaretimiz vardı ve devam ediyor. Özellikle gıda konusunda dış pazar odaklıyız. Yurtdışından, Rusya’dan buğday getiriyoruz, Irak daha cazip bir pazar. Ancak sıkıntıyı gördüğümüz an yeni çözümler üretiriz. Bizim birkaç sanayici arkadaşımız Afrika pazarına yöneliyor.”
Ulaşım avantajları cazibeyi artırıyor
Mardin Kızıltepe Karayolu üzerinde yer alan Mardin OSB, uluslararası karayolu ile Mardin E-24 Karayolu’na 15 kilometre, Mardin’e 10 kilometre, Kızıltepe’ye 15 kilometre, demiryollarına 1 kilometre, havaalanına 5 kilometre mesafede. Mardin Havaalanı’nın bölgesel bir havalimanına dönüşeceğini anlatan Duyan, Irak’a giden Mardin E-24 Karayolu üzerinde yer alan ve istimlak edilen 50 dönüm arsa üzerinde bir lojistik üs kurulacağını açıklıyor. Duyan, Gümrük Bakanlığı tarafından Mardin OSB içerisinde Gümrük Müdürlüğü kurulma çalışmalarının da yürütüldüğünü ifade ediyor.108 fabrika 145 olacak
Toplam sanayi parsel sayısı 193 olan Mardin OSB’de 88 firma üretim yapıyor, 8 firma inşaat, diğer parsellerdeki tesisler ise proje aşamasında. Bölgede toplam 108 fabrika bulunuyor. Mardin OSB’de doğan gereksinme üzerine 412 bin metrekarelik ilave alan yapılmış, ilave alanda 3 bin metrekare, 5 bin metrekare ve 7 bin metrekare büyüklüklerinde 38 sanayi parseli bulunuyor ve tahsis edilmiş durumda. Genişleme alanında yer alacak proje aşamasındaki tesislerin faaliyete geçmesiyle bölgedeki fabrikaların toplam 145 sayısına ulaşacağını aktaran Nasır Duyan, 186 müteşebbisin arsa talebi bulunduğunu kaydediyor. Mardin OSB’de Türkiye’nin 6 büyük nişasta tesisinden biri; mısır nişastası üreten tesis bulunuyor. OSB’de sektörel yoğunluklar şöyle:
- 1 boya ve kağıt fabrikası
- 14 bulgur fabrikası
- 16 un fabrikası
- 2 çelik ve plastik boru fabrikası
- 2 tekstil fabrikası
- 1 bisküvi fabrikası
- 3 makarna fabrikası
- 5 mısır kurutma tesisi
- 10 inşaat malzemesi imalat tesisi
- 5 mobilya fabrikası
- 2 kozmetik fabrikası
- 2 plastik geri dönüşüm tesisi
- 48 muhtelif fabrika ve tesis
Venüsbet Arial;">
7 bin kişi istihdam hedefi
Mardin OSB’de mevsimlik işçiler dahil yaklaşık 3 bin 500 kişi istihdam ediliyor. Fabrikalarda çalışan ve fabrikaların nakliye hizmetlerini yapan nakliyeciler ve aileleri düşünüldüğünde istihdam açısından Mardin’in lokomotifi konumunda olduklarını vurgulayan Duyan, ilave alana yapılan tahsislerde başta tekstil sektörüne olmak üzere istihdamı fazla olabilecek firmaların yatırımlarına öncelik verdiklerini anlatıyor: “Genişleme alanında yatırım yapacak 3 tekstilcimiz toplamda 2 bin kişiye istihdam yaratacak. İleri teknolojiyle birlikte istihdam rakamları da düşüyor, oysa tekstil sektörü istihdam yoğun bir sektör bu nedenle bu sektördeki yatırımlara öncelik veriyoruz. Üretime geçtiklerinde bu firmalarda istihdam sayısının toplamda 6 bin-7 bin kişiye ulaşmasını bekliyoruz.”
2. OSB kuruldu
Nasır Duyan 2. OSB kurma çalışmalarının devam ettiği bilgisini veriyor: “Mardin 2. OSB kuruldu, proje aşamasında. Projesini onaylattıktan sonra Ağustos ayı gibi altyapı ihalesini yapmayı planlıyoruz. İlk etapta 1500 dönüm üzerine kurulacak Mardin 2. OSB, genişlemeye elverişli bir alanda.”
Gelişmekte olan bir OSB olduklarını vurgulayan ve aynı zamanda MARSİAD’ın da yönetim kurulu başkanı olan Nasır Duyan, Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt’teki işadamlarını da kapsayan DİCLESİFED’i kurduklarını anlatıyor: “DİCLESİFED yeni kurulmuş bir fedarasyon, yönetim kurulu başkanlığını ben yürütüyorum. DİKA ile birlikte bu 4 ilimize hizmet vermek, iller arasındaki gelişmişlik farkını en aza indirmek için çalışıyoruz. Bölgemiz, Mardin’in dışından da İstanbul, Gaziantep, Mersin ve Mardin’in ilçelerinden de yatırım talepleri alıyor. MARSİAD’ın 108 sanayici üyesi var. MARSİAD ile Mardin OSB ayrılmaz bir bütündür, yapılan her çalışma hem MARSİAD hem Mardin OSB çalışmasıdır. DİCLESİFED olarak bu 4 ilimizdeki mevcut OSB’leri aktif hale getirmek için çalışıyoruz.”
Hedef; markalaşma
Mardin OSB’de ilk hedeflerinin yüzde yüz doluluğa ulaşmak olduğunu söyleyen Duyan, “İlk hedefimize ulaştık, istihdam ve ihracatımız hızla büyüyor. Mardin OSB’de olabildiğince en iyi hizmeti vermeye çalışıyoruz. Sanayicilerimiz yeni teknolojileri takip ediyor, gelecek hedefimizde Mardin’i markalaştırmak istiyoruz, hem ürünlerimiz hem Mardin OSB’yi markalaştırmak istiyoruz. Mardin’in ihracatta ilk 10’a girmesini hedefliyoruz. Duyan ailesinin Mardin OSB’de 35 fabrikası var, bölgenin ilk sanayicileri biziz. Önce ailemizi, sonra dostlarımızı, arkadaşlarımızı yatırıma teşvik ettik, yardımcı olmaya çalıştık” diyor.
Yeni yatırımlarla büyüyor
Ulaşım, altyapı, pazar, hammadde avantajları ve çok güvenli bir il olması nedeniyle Mardin’in yatırımcılar açısından cazip olduğunun altını çizen Duyan, Kalekim A.Ş. Grubu’nun bölgede büyük bir fabrika kurmayı düşündüğünü açıklıyor: “Görüşmelerimiz sürüyor, yapı kimyasalları imalatı için kendilerine yer tahsisi çalışması başlatıldı. Haziran ayı itibarıyla fabrikalarını açacaklar.” Duyan bölgeye çok farklı yatırım talepleri geldiğini de ekliyor: “Tekstil, elektronik, kozmetik, inşaat, kağıt teknolojisi, mobilya sektörlerinden de yatırım için talep var, genişleme alanımızda çeşitliliğe yöneldik. Alman ortaklı kozmetik fabrikamız 1.5 ay sonra açılacak. Çin, Avusturya, Alman ve Suriye ortaklı firmalarımız var. Hollandalı ve İspanyalı iki firma güneş enerjisi yatırımı için geliyor.”
2. Buğday Pazarı
Mardin OSB’de un ve bulgur fabrikaları ağırlıkla bulunuyor. Mardin ili Kızıltepe ilçesinde bulunan 1. Buğday Pazarı yetmeyince Ortadoğu’nun en büyük pazarı konumunda olan 2. Buğday Pazarı açılmış. İlave alanda yapılan arsa tahsislerinde ise tekstil başta olmak üzere mobilya sektörü, güç kaynağı trafo imalatı, elektrik malzemeleri, kozmetik ürünleri imalatı gibi farklı sektörlerden yatırımcılara öncelik verdiklerini belirten Duyan, bölgede ağırlıkla buğday, mısır ve pamuk üretildiğini, bu nedenle Mardin OSB’de ise un, bulgur ve makarna fabrikaları olmak üzere gıda sektörünün ağırlıklı faaliyet gösterdiğini ifade ediyor: “Mardin OSB içerisine Gıda Toptancılar Sitesi’ni kurduk. 80 dönümlük bir alan tahsis ettik, 57 toptancı 1000 kişiye istihdam sağlıyor. Oradaki yatırımcılar kendi olanaklarıyla Ortadoğu’nun en büyük buğday pazarını kurdular.”
Altyapı çalışmaları devam ediyor
“Altyapı sorunlarımız bitecek” diyen Duyan, Mardin OSB’nin altyapı çalışmalarının hızla devam ettiğini söylüyor. Mardin OSB’de yolların da yenilenmesi ihtiyacı sözkonusu. Haziran ayı sonu itibarıyla yolların yenilenmesi için ihalenin tamamlanacağını belirten Duyan, yolların yenilenmesiyle bölgenin genel sıkıntısı elektrikteki dalgalanma dışında altyapı sorunlarının tamamının bitirileceğini ifade ediyor: “Mardin Organize Sanayi Bölgesi’nin iç alan yollarının yeniden yapılması için Bakanlık düzeyinde talep sonucu 3 milyon TL ödenek ile iç yolların bu yıl ihale edilerek bitirilmesi planlanmaktadır.”Genişleme alanı da dahil olmak üzere telekom hatları yeraltına alınan, tüm kanalizasyon hatları değiştirilen Mardin OSB’de eski su hatlarının tamamı yenilenmiş ve su SCADA sistemine geçilmiş. Tüm elektrik hatları da yeraltına alınan bölgede eski kök binaları yıkılarak modül sisteme geçileceğini açıklayan Duyan, bunun için Dicle Kalkınma Ajansı’na (DİKA) proje sunulduğunu, projenin Temmuz ayı içerisinde ihalesinin yapılacağını belirtiyor. Elektrikte SCADA sistemine geçilmesi planlanan bölgede bununla ilgili teklifler toplanmış değerlendirme aşamasına gelinmiş.
Elektrikteki dalgalanma büyük sıkıntı
Mardin OSB’deki en temel sıkıntı; elektrikteki dalgalanma. Yaz sezonunda 1 günde yaklaşık 70 kez elektrik kesintisi yaşanıyor. Bu da üretimin ve üretilen ürünün kalitesinin düşmesi demek. Mardin OSB’nin Elektrik Dağıtım Lisansı bulunuyor. Mardin OSB, Tedaş’tan elektriği satın alıyor ve firmalara dağıtıyor. Bölgenin enerjisi Tedaş’a ait 34.5 kilovoltluk yüksek gerilim hattından besleniyor. Bölgenin enerjide kurulu gücü 30 megawat civarında. Elektrik ve diğer altyapıların da modernize çalışmaları devam ediyor. Elektrik şebekesinin yeraltına alınması için Dicle Kalkınma Ajansı’ndan sağlanacak hibe kapsamında 2012 yılı Haziran ayında ihale yapılmış, proje devam ediyor. OSB’nin elektrik ihtiyacını karşılamak ve daha sağlıklı elektrik alabilmek için OSB’ye ferdi bir hat çekme çalışmaları başlatılmış, ancak özel mülkiyetlerden dolayı hat tamamlanamamış. Yeni güzergah belirleme çalışmaları devam ediyor. Nasır Duyan, GAP sulama kanallarının tamamlanmasıyla bölgedeki elektrik sıkıntısının da çözüleceğini düşünüyor: “Mardin, Mardin OSB ve bölgenin tamamı enerjiyi Keban Barajı’ndan alıyor, merkezden düzenli enerji alamıyor. Asıl sıkıntı orada. Özellikle yaz aylarında tüm Güneydoğu’nun en büyük sıkıntısı elektrikteki dalgalanma. Özellikle tarım arazilerinde sulama için ihtiyaç duyulan elektrik miktarı arttıkça aldığımız enerjinin voltajı düşüyor veya elektrik kesintisi yaşanıyor. Bu da sanayicimizin üretimini zamanında ve kaliteli yapmasını ciddi biçimde engelliyor, büyük sıkıntı yaşatıyor. Barış süreciyle birlikte güvenlik sorunumuz çözüldü, elektrik dışında bir sorunumuz yok, bu konunun da hükümet nezdinde çözülmesi gereken bir problem olduğunu düşünüyoruz.”
Doğalgaz enerji çevrim santrali açılacak
Mardin OSB’ye doğalğaz 2012 yılında Nusaybin’den gelmiş. Nasır Duyan, Mardin OSB içerisinde yalnızca bir yatırımcının ferdi olarak doğalgaz hattını getirdiğini ve 8.7 megavat kapasiteli doğalgaz enerji santrali kurduğunu, işlemlerin tamamlanmasının ardından yaz aylarından itibaren bu santralden enerji almaya çalışacaklarını açıklıyor. Mardin OSB’nin 12 megavat enerji harcadığını aktaran Duyan, santralin bölgenin kaliteli ve kesintisiz enerji ihtiyacının bir kısmını sağlayabileceğini kaydediyor.
İçme suyu şebekesinde SCADA
Bölgenin su ihtiyacı Mardin OSB’nin kendi açtığı su kuyularından karşılanıyor. Bununla ilgili çalışmalar devam ediyor. Bölgede bulunan su depolarının toplam kapasitesi 6000 ton. Suyun tüketim oranı aylık 100 bin tonu aşıyor. Suyun metreküp fiyatı 0.70 krş. 2011 yılında içme suyu şebekesi yenilenmiş.
Atık Su Arıtma Tesisi 5 Haziran’da açılıyor
Bölgede yaklaşık 3 milyon TL’ye Atık Su Arıtma Tesisi yapılmış, 2013 yılının ilk aylarında tamamlanan ve denemesi yapılan tesisin açılışı 5 Haziran 2013 tarihinde yapılacak. Tesis, günde 2 bin metreküp atık su arıtma kapasitesine sahip.
Eğitime ve çevreye verilen önem
Mardin OSB’de idari binanın yanısıra 1 cami bulunuyor. Etrafı duvarla çevrilmiş Mardin OSB’de park alanları ve yeşil alanlara yaklaşık 10 bin ağaç dikilmiş. Bölge eski idare binasını 49 yıllığına KOSGEB’e kiralamış. Duyan, 27 dönüm arazi üzerine planlanan sosyal donatı alanlarının projesinin inşaatına bu yıl içerisinde başlanacağını ve bir yıl içinde tamamlamayı planladıklarını açıklıyor. Sosyal donatı alanlarında spor salonu, halı saha, açık yüzme havuzu, restoran, çok amaçlı bir salon yapılacak. Bölgede firmaların çoğunun aile şirketleri olması nedeniyle kurumsallaşamadıklarını aktaran Duyan, OSB’nin gelişiminin en eksik tarafının ise kalifiye eleman sıkıntısı olduğuna işaret ediyor. Bunun için de Mardin OSB’de Çırak Eğitim Merkezi ve Avusturya firması Andrich Hidro Meslek Edindirme Okulu bulunuyor. Çırak Eğitim Merkezi’ni kurup Milli Eğitim Bakanlığı’na tahsis ettiklerini ve iki okulda da yetişen öğrencilerin bir kısmının Mardin OSB sanayicileri tarafından işe alındığını anlatan Duyan, bazılarının da kendi işini kurduğunu ifade ediyor.
Sosyal sorumluluk projeleri
Mardin OSB ve Mardin Sanayici ve İşadamları’nın desteğiyle Somali, Pakistan, Gazze ve Van’a ayrı ayrı 1000’er tonun üzerinde gıda yardımları yapılmış, Mardin Sanayici ve İşadamları Derneği bir okula kütüphane yapmış. Mardin OSB, Mardin Spor’u da maddi manevi her konuda destekliyor.