Marmara Grubu Vakfı Türkmenistan'daydı

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün de Tataristan Cumhurbaşkanı Rustam Minnikhanov ile şeref misafiri olarak katıldıkları At Bayramı töreninde Tarım Bakanı Mehdi Eker de hazır bulundu.
Törene katılan Marmara Grubu Vakfı Genel Başkanı Dr. Akkan Suver ile Türkmenistan izlenimlerini konuştuk. Suver, Türkmenistan’da kayıtlı 600 Türk şirketinin geçen yıl 10.6 milyar dolarlık proje üstlendiğini, Türkmenistan’da kişi başına düşen gelirin 9.700 dolara ulaştığını söylüyor.

Türkmenistan’ın içinde bulunduğu durumu nasıl özetlersiniz?
Akkan Suver: Marmara Grubu Vakfı’ndan Şamil Ayrım ve Engin Köklüçınar’la birlikte Aşkabat’a yaptığımız kısa ziyarette gördüklerimiz bizi, Türkmenistan’ın geleceği açısından ziyadesiyle memnun etti. Müstesna mimariyle şehri büyütmüşler. Geniş caddeler, geniş caddeleri tamamlayan bol ağaçlı yan yollar ve her şeyi bir çizgi halinde planlayarak, şehirciliğin mükemmel örneklerini sunan bir mimari yapıyla Aşkabat adeta bir masal şehri gibi gelişmiş, büyümüş. Bu arada hemen eklemeliyim ki; Aşkabat, dünyada en çok beyaz mermer kaplı binaya sahip şehir olarak Guinnes Rekorlar Kitabı’na girmiş bulunmaktadır. Aldığımız bilgiye göre Aşkabat’ta 4 milyon 513 metrekare mermer kaplama bulunmaktadır. Arkadaşlarımın ve benim ortak kanaatimize göre Aşkabat, geçen ziyaretimizden bu yana çok büyümüş, çok güzelleşmiş.

At Bayramı, Türkmenistan için ne ifade etmektedir?
Akkan Suver: At Bayramı’nın ana felsefesini Ahalteke diye adlandırılan at soyu oluşturmaktadır. Bu at soyu, Türkmenistan’a özgüdür. Türkmen kültürünün ve sosyal hayatının vazgeçilmez bir parçası olan Ahalteke atları adına her yıl bayram düzenlenmektedir. Bu bayrama bu sene büyük rağbet vardı. Türkiye başta Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Tarım Bakanı Mehdi Eker, İşadamı Ahmet Çalık ve Türkiye Jokey Kulübü Başkanı Serdal Adalı olmak üzere, sayısız akademisyen, atçılık sporuyla ilgilenen kuruluş temsilcileriyle Türkiye de bu bayramda yerini aldı. Üst düzeyde bir katılımın olduğu bu bayramın en anlamlı yanı, yapılan at yarışlarında Cumhurbaşkanı Gurbanguly Berdymuhamedov’un ata binmesi, yarışlara katılması ve katıldığı yarışı birincilikle bitirip kazanmasıydı. Bu arada önemli bir müşahedemiz de Türkmenler’in Cumhurbaşkanlarına olan sevgileriydi.

Türkmenistan’ın sahip olduğu ekonomik kaynaklardan sözeder misiniz?
Akkan Suver: Türkmenistan dünyada en çok gaz rezervi olan 4. ülkedir. Burada düşünmemiz açısından bir parantez açıp olayı özetlemek gerekirse Türkmenistan’ın tespit edilmiş doğal gaz rezervi Türkiye’nin mevcut gaz tüketim miktarını 500 yıl karşılamaya yetecek miktardadır. Gene belirtmekte yarar var ki; Çin Halk Cumhuriyeti’nin en büyük doğal gaz tedarikçisi Türkmenistan’dır. Yeraltı kaynakları bakımından tartışılmaz bir zenginliğe sahip olan Türkmenistan’da petrol ve doğal gazın yanısıra kükürt, kurşun, madeni tuz ve kalium da çıkarılmaktadır. Ayrıca brom ve iyot yataklarının işletildiği ve önemli miktarda elde edildiği de bilinmektedir. Gene Türkmenistan, birinci kalitede pamuk yetiştiren bir ülkedir. Tıpkı At Bayramı gibi her yıl pamuk hasadının sona ermesiyle; hasat, ülkenin dört bir yanında Hasıl (Hasat) Bayramı’yla kutlanmaktadır.

Türkmenistan’ın gelişimini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Akkan Suver: Türkmenistan geçtiğimiz yıl gayri safi yurt içi hasılada yüzde 10.2’lik bir büyüme elde etti. Türkmen yönetimi, uyguladığı ekonomik programlarla ülkenin kalkınmasına ve sanayileşmesine yönelik adımlar atmaktadır. GSYİH 2013 yılında 55 milyar dolara ulaşmıştır. Kişi başına milli gelir 9.700 dolardır. Hazar Denizi kıyısındaki Avaza Turizm Bölgesi’ne önemli yatırımlar yapılmakta ve böylelikle ülkenin turizm gelirlerinin artırılması hedeflenmektedir. Devlet Başkanı Berdymuhamedov’un dış politika açılımlarıyla birlikte dış ekonomik ilişkilerde de önemli bir hareketlilik yaşanmış, Türkmenistan’ın dış ticaret hacmi hızla artmıştır. Türkmenistan’ın 2013 yılında ihracatı 17.1 milyar dolar, ithalatı ise 12.4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Ülkenin başlıca ihracat ortakları Çin, Rusya, İran; ithalat ortakları ise Türkiye, Çin ve Rusya’dır. Türkmenistan demir-çelik, inşaat malzemesi, gıda ürünleri, makine ve araç satın almakta; doğalgaz, petrol, petro-kimya ürünleri, elektrik ve pamuk satmaktadır.

Türkmenistan’ın Türkiye ile ekonomik ilişkilerini özetler misiniz?
Akkan Suver: Türkmenistan’da faaliyet gösteren Türk inşaat şirketleri, Gap İnşaat, Polimeks İnşaat, Balıkesir Elektromekanik Sanayi, Çakır İnşaat, İçkale İnşaat, Turman Üretim ve Tüketim Mal. San., Sönmez Metal Endüstri, Net Yapı ve Ticaret, Hatipoğlu İnşaat, Sehil İnşaat, Ekinciler Dış Ticaret ve Belda İnşaat başta olmak üzere iki ülke arasında gerçekleşen ticaret hacminin büyük bir bölümünü gerçekleştirmektedirler. 2013 yılında Türkmenistan’a ihracatımız 2 milyar dolar, ithalatımız ise 655 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Ülkemiz Türkmenistan’dan pamuk/tekstil ürünleri, enerji, kimya ve tarım ürünleri ithal ederken Türkmenistan ülkemizden metal, beyaz eşya, elektronik ürünleri, gıda, tekstil sanayi ürünleri, işlenmiş gıda ürünleri, inşaat malzemeleri, ulaştırma araçları ve ilaçlar ithal etmektedir. Türkiye ile Türkmenistan arasındaki ticari ilişkiler, özellikle müteahhitlik alanında 2008 yılından itibaren rekor seviyelere ulaşan taahhütlerle birlikte hızlı bir artış ivmesi kazanmıştır. Türkmenistan’da faaliyet gösteren müteahhitlik firmalarımız 2012 yılında 4.9 milyar dolar, 2013 yılında ise 10.6 milyar dolar değerinde proje üstlenmişlerdir. Türkmenistan son yirmi yıllık dönemde, Türk müteahhitlik sektörünün en fazla proje üstlendiği ülkeler arasında birinci sıradadır. Türkmenistan’da bugüne kadar Türk müteahhitlik firmalarınca üstlenilen proje sayısı 1400’ün üzerinde olup, toplam proje tutarı 40.8 milyar dolardır. 600’den fazla Türk şirketinin kayıtlı olduğu Türkmenistan’da başta müteahhitlik hizmetleri olmak üzere, enerji, tekstil, altyapı gibi alanlarda firmalarımızca çeşitli projeler gerçekleştirilmektedir. Türkmenistan’daki toplam Türk yatırımı 287 milyon dolardır.

Son söz olarak neler söylemek istersiniz?
Akkan Suver: Aşkabat mucize bir şehir. Güzellikle donatılmış bu şehirde, Atatürk heykelinin bulunması Türk-Türkmen kardeşliğinin en büyük göstergesidir.