Üretim makineleşti, sırada dijitalleşme var; geleceğin üretimi akıllı fabrikalarda olacak

Hayatın ayrılmaz parçası olan akıllı teknolojiler, üretimin merkezi olan fabrikaları da önemli bir dönüşümden geçiriyor. ‘Akıllı Fabrika’ veya geleceğin fabrikası adını alan bu dönüşümün içinde büyük veri, yapay zeka, nesnelerin interneti, dijital ikizler, otomasyon gibi uygulama alanı geniş olan teknolojik gelişmeler önemli bir pay alıyor. Fabrikaları dijitalleştiren tüm bu çözümlerin birbiriyle entegre olması ise sürecin en önemli parçası. Böylece gelişmiş fonksiyon kazanan akıllı fabrikalarda üretim 24 saat kontrol altına alınıyor. Bu dönüşümün en önemli kazanımı ise insandan kaynaklı hataların önüne geçilirken üretimin de sürekliliğinin sağlanması.
Dördüncü Sanayi Devrimi ile makineleşmenin gücü ve makineler arası iletişim ağı kuruldu. Üretim sürecindeki bu dönüşüm, aynı zamanda ülke ekonomilerinin kalkınma stratejisinde önemli rol oynuyor. Geçmişten bugüne özellikle sanayi devrimindeki rolüyle dikkatleri çeken Almanya’da, son yılların gözde üreticisi Çin veya teknolojideki atağıyla Güney Kore’nin bu dönüşümün lider ülkeleri arasında yer alması tesadüf değil. Dijital dönüşümü sağlayan teknolojiler; verimlilik, kapasite artışı, hız ve maliyet avantajı sağlayarak ülkedeki sanayileşmenin de rekabette avantaj sağlamasına imkan tanıyor. Özel sektör ve kamu desteğiyle hayata geçirilen akıllı fabrika örneklerinin ise tek bir tanımı veya tek bir modeli yok. Bu dönüşümü gerçekleştiren çok sayıdaki şirket, kendi ihtiyaç ve beklentileriyle bu dönüşümü gerçekleştiriyor veya gerçekleştirmeye çalışıyor. Dolayısıyla akıllı fabrika tanımı şirketten şirkete farklılık gösteriyor. Farklılıklara rağmen ortak payda ise aynı: Üretimi mekanize etmek, giderleri düşürmek, kar marjını artırmak. Kısacası sorunsuz, kalitesi stabil ve öngörülebilir üretimi sağlamak.
Akıllı fabrikaları günümüzde çok sayıda marka ve ağırlıklı olarak büyük ölçekli ana sanayi denilen kurumlar kullanıma geçirmiş durumda. KOBİ’lerde akıllı fabrika sistemine geçiş henüz istenilen aşamada değil. Çünkü bu alandaki yatırımların da maliyetinin yüksekliği birçok KOBİ yöneticisi tarafından göze alınamıyor. Teknolojinin gelişimi ve ulaşılabilir maliyetlere düşmesiyle KOBİ ölçeğindeki işletmelerin de geleceğin üretim modeline geçmesini sağlayacak gibi görünüyor. Mordor Intelligence araştırmasına göre 2018 yılında 231 milyar dolar düzeyinde olan küresel akıllı fabrika piyasası, yılda yüzde 9.22 büyüyerek 2024 yılında 391 milyar dolara ulaşacak.

Dünya’da ve Türkiye’de iyi örnekler bulunuyor
Bu alandaki teknolojik gelişmelerin birçok alt kolu bulunuyor: Sensörler, sanal gerçeklik gözlükleri, dijital MES, holo-lens karma gerçeklik sistemleri, bulut sistemler, otomasyon, otonom yönetim, MRP, enerji verimliliği, veri yönetimi, L-out tasarım…Akıllı fabrikaya yönelik hizmet veren teknoloji şirketleri, toplanan büyük verinin analizini sağlayan imkanlar da geliştiriyor. Dünya’da akıllı fabrika sistemine geçiş yapmış çok sayıda marka ve geçiş yapan birçok dev firma bulunuyor. Kullandıkları teknolojilerden ilkleri barındırması nedeniyle birkaçına değinirsek; Schneider Electric’in Fransa’daki le Vaudreuil tesisi en önemli örnekler arasında. Yine Johnson & Johnson’un İrlanda’da yer alan DePuy Synthes Tesisi, Bosch’un Çin’deki fabrikası, Çin’deki Haier, Almanya’daki Tesla Gigafactory, Infineon. Türkiye’deki General Elektrik’in güç transformatör tesisi, Sabancı Holding ve Bridgestone Corporation’un ortaklığında faaliyet yürüten Brisa’nın Aksaray tesisi, Anadolu Isuzu iyi örnekler arasında yer alıyor.

Verimlilik artıyor, üretim mükemmelleşiyor
Endüstri 4.0 teknolojisinin getirileri, yalın üretimin yayılmasını hızlandırdı. Teknolojideki gelişmelerle üretimde kendi paradigmasını yaratan yalın üretim modeli, akıllı fabrikalaşma sürecine önemli artı sağlıyor. Kendi kendini yönetebilen tesislerde bakım ve onarım giderinin gerçek zamanlı tespit edilmesiyle veya yapay zeka ile öngörüsünün sağlanmasıyla uzaktan müdahale edilerek üretimin her aşamasında verimlilik oranı artıyor. Akıllı fabrika; ürün temininden, malzeme kalitesine, depolamasından sevkiyatına geniş bir yelpazede çözümler sunmasıyla işletmelerin maliyetlerinde ve karlılığında önemli avantajlar sağlıyor. Akıllı fabrika sürecinin bir diğer avantajı ise üretim için gereken riski en aza indirmesi. Henüz girişimcilik aşamasında planlaması yapılan akıllı fabrika sistemi ile üretim sanal olarak canlandırılarak üretim süreci planlanıyor. Planlama aynı zamanda gereksiz makineleşmeyi önlüyor.

Dijital dönüşümde öne çıkan teknolojiler
• Yapay Zeka / Yapay Zeka Teknolojileri / Yapay Zeka Mühendisliği
• İş Zekası
• Makine Öğrenmesi (Machine Learning) / Derin Öğrenme (Deep Learning)
• Büyük Veri (Big Data) / Veri analizi
• Nesnelerin İnterneti (IoT) / Endüstriyel IoT (IIoT)
• Bulut Bilişim / Bulut Bilişim Teknolojileri
• MES (Üretim Yönetim / Yürütme Sistemi)
• Dijital İkizler
• Bilgisayar Destekli Tasarım
• Bilgisayar Destekli Mühendislik Yazılımları
• Simülasyon ve Modelleme
• ERP (Kurumsal Kaynak Planlama)
• Üretim Takip Sistemleri / MRP (Malzeme İhtiyaç Planlama) ve MRP2 (Üretim Kaynak Planlama) / PLM (Ürün Yaşam Döngüsü)
• 5G Teknolojileri
• Sensörler / Gelişmiş Sensör Teknolojileri
• 3D Teknolojileri ( 3 Boyutlu Teknolojiler)
• Otomatik Tanıma ve Veri Toplama Sistemleri (OT / VT Teknolojileri)
• Robotlar / RPA / Otonom Robotlar / Endüstriyel Robot Teknolojileri
• Giyilebilir Teknolojiler
• Otomasyon / Endüstriyel Otomasyon
• Yatay-Dikey Entegrasyon
• Eklemeli Üretim
• Siber Güvenlik Teknolojileri.