01.05.2013, 17:06
3556
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
Danışmanımız ve Yazarımız Dr. Gülsemin Güloğlu, Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ali Sarper Taşkıran ile dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, belirtileri, tedavisi üzerine konuştu.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu nedir?
DEHB çocuklarda sık rastlanan davranışsal bir bozukluktur. DEHB’li çocuklar dikkat gerektiren aktivitelerde zorlanmalar, aşırı
hareketlilik ve dürtüsellik yüzünden sorunlar yaşarlar.
Çocuklarda hareketlilik ve dikkatsizlik normal değil midir?
Tabii ki çocuklar heyecanlandıklarında veya kaygılandıklarında daha hareketli veya dikkatsiz olabilirler, ancak DEHB’de bu davranışlar çocuğun hislerinden bağımsız ve süreklidir. Sağlıklı çocuklar gerektiği zaman dikkatlerini yoğunlaştırıp hareketlerini kısıtlayabilirken DEHB’li çocuk örneğin sınıf ortamında bunu yapamadığı için sorunlar yaşar.
Dikkat eksikliği olan çocuk hiçbir şeye dikkatini veremez mi?
Ailelerden çoğunlukla bu çocukların 3-4 saat pür dikkat bilgisayar veya televizyon karşısında durabildiklerini öğreniriz. Aşırı görsel ve işitsel uyaran içeren dijital oyunlar veya filmlerin DEHB’li çocukların dikkatlerini toplayabilmeleri normaldir. Ancak aileler ve öğretmenler, bilgisayar oyunları kadar renkli ve hızlı olamayacakları için bu çocukların dikkatlerini toplamakta yetersiz kalacaklardır.
DEHB tedavi edilebilir mi, tedavide ilaç kullanmak şart mıdır?
DEHB’nin tedavisi davranışçı terapiler ve ilaçlarla mümkündür. DEHB beynin bazı bölgelerindeki kimyasal farklılıklar yüzünden oluşur, bu nedenle hastaların büyük çoğunluğunda bu farklılıkları düzelten ilaç tedavileri başarıyla uygulanmaktadır. Davranışçı terapiler ilaçla birlikte uygulanınca daha başarılı olurlar. Aileler haklı olarak ilaçların yan etkileri nedeniyle tereddüt yaşamaktadırlar. Ancak yan etkiler başarılı klinik izlemle en aza indirilebilir. Tedavi edilmeyen çocukta ise istenmeyen gelişmeler çok daha olumsuz sonuçlara yol açabilir.
DEHB tedavi edilmezse neler olabilir? DEHB’de tedavi ömürboyu mu olur?
Okul çağı çocukların altın çağıdır. Çocukların gelecekte içinde olacakları sosyal, akademik ve mesleki çevre hep okul çağında belirlenir. Tedavi edilmeyen DEHB’li çocuklar okulda dikkat eksiklikleri ve davranış bozuklukları nedeniyle önce etiketlenir, sonra dışlanırlar. Akademik olarak da geri kaldıkları için tepkisel olarak okuldan kaçma, suça karışma, alkol ve maddelere yönelme bu çocuklarda çok daha sık görülür. Aileler ilaç yan etkileri yüzünden tedaviden kaçarken aslında çok daha büyük riskler almaktadır.Tedavi süresi bireysel olarak çocuğun ihtiyacına göre belirlenir. Ergenlik döneminde tedavi ihtiyacı azalan çocuklar varken yetişkin hayatında da duygusal, sosyal ve mesleki alanlardaki zorlanmaları devam ettiğinden tedavileri devam ettirilen hastalarımız vardır.
DEHB sadece çocuklarda değil, yetişkinlerde de olabilir mi? Yetişkenlerde görülen dikkat eksikliği tedavi edilebilir mi?
Kesinlikle evet. DEHB’li çocukların azımsanamayacak bir bölümü bu zorlanmalarını erişkin hayata da taşır. Çocukluk çağındaki kadar hareketlilik kalmasa da rahatsızlık kendini işe odaklanamama, dikkatin kolay dağılması, planlama ve yürütmede sorunlar, erteleme, öteleme, dalgınlık, unutkanlık ve dürtüsellik, yani ani duygusal ve davranışsal tepkilerle gösterir. Erişkin DEHB tanısı için önemli olan bu sorunların çocukluk çağından beri bireyde gözleniyor olmasıdır. Yani okul hayatında hiç sorun yaşamamış birey, birdenbire unutkan ve dikkatsiz olduysa onun altında DEHB değil, başka rahatsızlıklar aramak gerekir.Bir psikiyatrist tarafından değerlendirildikten sonra Erişkin DEHB tanısı alan hastalar yine ilaçlar ve davranışçı yöntemlerle başarı ile tedavi edilebilirler.DEHB’de tedavi bireyin sadece iş hayatında değil, aile ve arkadaş ilişkilerinde de önemli iyileşmeler sağlar.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu nedir?
DEHB çocuklarda sık rastlanan davranışsal bir bozukluktur. DEHB’li çocuklar dikkat gerektiren aktivitelerde zorlanmalar, aşırı
hareketlilik ve dürtüsellik yüzünden sorunlar yaşarlar.Çocuklarda hareketlilik ve dikkatsizlik normal değil midir?
Tabii ki çocuklar heyecanlandıklarında veya kaygılandıklarında daha hareketli veya dikkatsiz olabilirler, ancak DEHB’de bu davranışlar çocuğun hislerinden bağımsız ve süreklidir. Sağlıklı çocuklar gerektiği zaman dikkatlerini yoğunlaştırıp hareketlerini kısıtlayabilirken DEHB’li çocuk örneğin sınıf ortamında bunu yapamadığı için sorunlar yaşar.
Dikkat eksikliği olan çocuk hiçbir şeye dikkatini veremez mi?
Ailelerden çoğunlukla bu çocukların 3-4 saat pür dikkat bilgisayar veya televizyon karşısında durabildiklerini öğreniriz. Aşırı görsel ve işitsel uyaran içeren dijital oyunlar veya filmlerin DEHB’li çocukların dikkatlerini toplayabilmeleri normaldir. Ancak aileler ve öğretmenler, bilgisayar oyunları kadar renkli ve hızlı olamayacakları için bu çocukların dikkatlerini toplamakta yetersiz kalacaklardır.
DEHB tedavi edilebilir mi, tedavide ilaç kullanmak şart mıdır?
DEHB’nin tedavisi davranışçı terapiler ve ilaçlarla mümkündür. DEHB beynin bazı bölgelerindeki kimyasal farklılıklar yüzünden oluşur, bu nedenle hastaların büyük çoğunluğunda bu farklılıkları düzelten ilaç tedavileri başarıyla uygulanmaktadır. Davranışçı terapiler ilaçla birlikte uygulanınca daha başarılı olurlar. Aileler haklı olarak ilaçların yan etkileri nedeniyle tereddüt yaşamaktadırlar. Ancak yan etkiler başarılı klinik izlemle en aza indirilebilir. Tedavi edilmeyen çocukta ise istenmeyen gelişmeler çok daha olumsuz sonuçlara yol açabilir.
DEHB tedavi edilmezse neler olabilir? DEHB’de tedavi ömürboyu mu olur?
Okul çağı çocukların altın çağıdır. Çocukların gelecekte içinde olacakları sosyal, akademik ve mesleki çevre hep okul çağında belirlenir. Tedavi edilmeyen DEHB’li çocuklar okulda dikkat eksiklikleri ve davranış bozuklukları nedeniyle önce etiketlenir, sonra dışlanırlar. Akademik olarak da geri kaldıkları için tepkisel olarak okuldan kaçma, suça karışma, alkol ve maddelere yönelme bu çocuklarda çok daha sık görülür. Aileler ilaç yan etkileri yüzünden tedaviden kaçarken aslında çok daha büyük riskler almaktadır.Tedavi süresi bireysel olarak çocuğun ihtiyacına göre belirlenir. Ergenlik döneminde tedavi ihtiyacı azalan çocuklar varken yetişkin hayatında da duygusal, sosyal ve mesleki alanlardaki zorlanmaları devam ettiğinden tedavileri devam ettirilen hastalarımız vardır.
DEHB sadece çocuklarda değil, yetişkinlerde de olabilir mi? Yetişkenlerde görülen dikkat eksikliği tedavi edilebilir mi?
Kesinlikle evet. DEHB’li çocukların azımsanamayacak bir bölümü bu zorlanmalarını erişkin hayata da taşır. Çocukluk çağındaki kadar hareketlilik kalmasa da rahatsızlık kendini işe odaklanamama, dikkatin kolay dağılması, planlama ve yürütmede sorunlar, erteleme, öteleme, dalgınlık, unutkanlık ve dürtüsellik, yani ani duygusal ve davranışsal tepkilerle gösterir. Erişkin DEHB tanısı için önemli olan bu sorunların çocukluk çağından beri bireyde gözleniyor olmasıdır. Yani okul hayatında hiç sorun yaşamamış birey, birdenbire unutkan ve dikkatsiz olduysa onun altında DEHB değil, başka rahatsızlıklar aramak gerekir.Bir psikiyatrist tarafından değerlendirildikten sonra Erişkin DEHB tanısı alan hastalar yine ilaçlar ve davranışçı yöntemlerle başarı ile tedavi edilebilirler.DEHB’de tedavi bireyin sadece iş hayatında değil, aile ve arkadaş ilişkilerinde de önemli iyileşmeler sağlar.
