Alternatif Ödeme Sistemleri ivmeyi yakaladı: Sektör yüzde 100’ün üzerinde büyüyor

Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği (TÖDEB) Yönetim Kurulu Başkanı Burhan Eliaçık, “Sektörün bu yıl yüzde 100’ün üzerinde büyümesi mümkün gözüküyor” diyor.
Yaygın bilinen ödeme yöntemleri olan kart, EFT veya nakit ödemeyi tamamen ortadan kaldıran ya da büyük ölçüde kolaylaştıran ödeme hizmetlerine Alternatif Ödeme Sistemleri deniyor. Sektör fon hareketlerini içerdiğinden ve kolaylaştırdığından ödemenin olduğu her yerde bireyden bireye ve ticaretin her alanında uygulamaları görülüyor.
Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği (TÖDEB) Yönetim Kurulu Başkanı Burhan Eliaçık, “Ödeme sistemlerinin büyüme trendi şirketlerin ortalama büyüme ivmesi ve pandemi etkisini beraber değerlendirmek gerekir. Bu üç boyut dikkate alındığında sektörün bu yıl yüzde 100’ün üzerinde büyüme gerçekleştirmesi mümkün gözüküyor” diyor.
Alternatif Ödeme Sistemleri; dijital ödemeler, yüz yüze ödemeler, müşteriyi tanımlayan QR kodlar veya işletmeyi tanımlayan donanımlar ve fon çeşitliliği sayesinde hayatın ve ticaretin her alanında kullanımı gitgide yaygınlaşıyor. Eliaçık, “Özellikle pandeminin etkisiyle dijital ödemelerin yaygınlaşması kartlı ödemeler sistemi içindeki internet harcamalarının 1/3’ünü oluşturması alternatif ödeme yöntemlerinin hayatımızda kalıcı olarak yer ettiğini gösteriyor” diye konuşuyor.
Geleceğe dair önümüzdeki dönemde büyüme ivmesinin en az 5 yıl boyunca azalmadan artarak devam etmesini beklediklerini kaydeden Eliaçık, öngörüsünü şu sözlerle paylaşıyor: “Bunun karşılığı yüzde 100’ün üzerinde yıllık büyüme olacaktır.”

Dijital kimlik tespiti düzenlemesi bekleniyor
Alternatif Ödem Sistemleri ekosistemi geniş bir yelpazede değerlendiriliyor. Genel ifade ise; öncelikle her şeyin odağındaki müşteri, yatırımcılar, düzenleyici otoriteler, kamu ve özellikle hem yazılım hem donanım boyutuyla teknoloji şirketleri olarak sıralanıyor. Bu geniş segmentin her noktasında yürütülen ve yürütülecek çalışmalar ilgili kanun ve mevzuatsal gelişmelerle yakından ilgili.
Sektörün beklentilerinin çoğu geçen yıl Ödeme Hizmetleri Kanunu diye tanımlanan kanunda yapılan değişiklikle karşılanmış oldu. Burhan Eliaçık, “Sadece uygulamaya geçmesi için gerekli olan son adımın yani tamamlayıcı düzenlemelerin çıkması bekleniyor ki bunun da yılbaşına kadar tamamlanacağını biliyoruz. Bundan sonra esas gelişme ve iyileşmeyi dijital kimlik tespiti yöntemleri ile ilgili düzenlemelerde bekliyoruz” açıklamasını yapıyor.
Kanun uyarınca 33 ödeme kuruluşu 20 elektronik para kuruluşunun faaliyet izni bulunuyor. Eliaçık, talep yüksek olsa da bu sayıda agresif bir yükseliş öngörmediğinin altını çiziyor. Eliaçık, sektörün gelişimine ilişkin yurtdışı kıyaslamasını ise şöyle yapıyor: “Bilgi ve birikim olarak diğer ülkelerden birçok alanda önde olsak da düzenlemelerin hayata geçmesi, yatırım büyüklüğü ve yenilikçiliği destekleyen test ortamlarının istenen seviyede olmaması global ölçekte potansiyelimizi henüz ortaya çıkaramamamıza neden oluyor.”

Aktif Ödeme Kuruluşları
• Aypara Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• BPN Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• Ceo Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Efix Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Elekse Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• Faturakom Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Faturamatik Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• Föy Fatura Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• Global Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• GönderAl Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• İstanbul Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• Klon Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• Moka Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• MoneyGram Turkey Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• N Kolay Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• Nestpay Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Octet Express Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• Ödeal Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• Paragram Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Pay Fix Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Paynet Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• PayTR Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Paytrek Ödeme Kuruluşu Hizmetleri A.Ş.
• PayU Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• Pratik İşlem Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• Ria Turkey Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• Sender Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Trend Ödeme Kuruluşu A.Ş.
• Tronapay Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• UPT Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Vezne24 Tahsilat Sistemleri ve Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Vizyon Tahsilat Sistemleri ve Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Western Union Turkey Ödeme Hizmetleri A.Ş.

Pandemi sürecinde ödeme sistemleri
Pandemiyle birlikte dünya ödeme pazarında yaşanan değişimleri bireyler boyutuyla değerlendiren Eliaçık, “İnsanların temastan uzak durması gereken bir dönemden geçiyoruz. Bu nedenle geleneksel yöntemler, yani nakit veya kartların fiziksel olarak kullanıldığı ödemelerden sakınıldığı, temassız ve online ödemelerin daha çok tercih edildiği bir süreçte bulunuyoruz. Doğal olarak ticaretin ve özellikle işletmelerin de bu değişime ayak uyduracak çözümlere yöneldiğini görüyoruz” diyor.
Ödeme pazarının önümüzdeki dönem nasıl şekilleneceğinin bireylerin ödeme ve alışveriş davranışlarındaki değişiklikle belirleyici olacağını kaydeden Eliaçık, öngörüsünü şöyle açıklıyor: “Uzun sürede yaşanabilecek ve hatta belirli kitlelerin değiştirmeyeceğini düşündüğümüz davranış kalıpları artık kırıldı. Dijital alışveriş ve ödemeler herkesin hayatının ayrılmaz bir parçası haline geliyor. Bu değişim ve dönüşüme, uzun süre belirli sektörler, örneğin; e-ticaret, öncülük ediyordu; ancak gelinen noktada faaliyetini sürdürmek isteyen neredeyse tüm işletmeler için zorunluluk haline geldi. Bu sebeple ödeme sistemlerinin giderek yaygınlaştığı, yöntemlerin çeşitlendiği, büyümenin yüksek olduğu ve hepsinden önemlisi hayatı ve ticareti kolaylaştırdığına şahitlik edeceğiz.”
Pandemi sürecinde, temassız ödeme çözümlerine olan taleple birlikte, bu alana yönelik yatırımlarda bir artış olduğunu dile getiren Eliaçık, “Ancak özellikle Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları gibi teknolojiyi etkin kullanan finansal teknoloji şirketleri, doğaları gereği hızla ve esnek bir şekilde çözümler üretebilmelidir. Dolayısıyla bu artış aslında sürekli olarak beklenen bir durum” diyor.

Geleceğin ödeme trendleri
Global ölçekte düşündüğümüzde aslında ödeme sistemleri basit olması istenen ancak çok kompleks yapılar. Bunun temel gerekçesi yerel davranış ve kültür farkları, düzenleyici otoritelerin kararları ve ekonomilerin gelişmişlik düzeyi olarak sıralanabiliyor. Tüm bu değişkenler, dünya ölçeğinde yüzlerce farklı global ve yerel ödeme sistemi çözümlerini ortaya koyuyor. Eliaçık, “Özellikle pandemi süreciyle birlikte dijitalleşmeye yönelik artan talep ve beklenti, bu kompleks yapıları belirli ortak zeminlerde birleştirerek daha basit ve tekil deneyimlere indirgeyecektir. İnsanların ödemeyi ister fiziki mağaza, isterse ulaşım veya online ortamlarda yapmasından bağımsız olarak, aynı ödeme deneyiminin yaşanacağını, yani kanallar arasında bir fark kalmayacağını düşünüyorum.  Bu kurguyu sağlamada da biyometrik ödemeleri diğer yöntemlere göre daha avantajlı görüyorum” diye konuşuyor.

Sektör iş modelleri ve tanımlar
Mobil Ödeme: Bireylerin satın alacağı ürün/hizmet bedelini kredi kartı veya benzeri başka bir ödeme aracı olmadan, hizmet/ürün bedelinin telefon faturasına yansıtılmasıdır.
Para Transferi: Genellikle bir temsilci vasıtasıyla yurtdışına veya yurtdışından para transferi hizmetini ifade eder.
Ödeme Servis Sağlayıcı: KOBİ’lere kredi kartı tahsilatı için genellikle elektronik ortamda POS hizmeti sunan şirketlerdir.  Elektronik ticaret yapan küçük işletmelerin 10’a yakın banka ile tek tek anlaşma yapmaktansa, tek bir noktadan kolayca hizmet almasını sağlar. Ayrıca, KOBİ’nin her bir bankaya ayrı ayrı ücret ödemesine gerek kalmadığı için maliyetlerini 10’da 1’e kadar düşürür.
Fatura Ödeme: Ülke çapında yaygın temsilciler sayesinde fatura üreten kurum ödemelerinin yapılmasını sağlar.
Elektronik Para: Bireylerin elektronik para hesabı açarak, ödeme hizmetinde kullanılmak üzere fon aktarmasını sağlar.

Aktif Elektronik Para Kuruluşları
• Aköde Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• BELBİM Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Birleşik Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para A.Ş.
• CEMETE Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• D Ödeme Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• ERPA Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para A.Ş.
• Hızlıpara Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para A.Ş.
• IQ Money Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para A.Ş.
• İninal Ödeme ve Elektronik Para Hizmetleri A.Ş.
• İyzi Ödeme ve Elektronik Para Hizmetleri A.Ş.
• Lydians Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Ozan Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para A.Ş.
• Paladyum Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Papara Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• SiPay Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• TT Ödeme ve Elektronik Para Hizmetleri A.Ş.
• TURK Elektronik Para A.Ş.
• Turkcell Ödeme ve Elektronik Para Hizmetleri A.Ş.
• Vodafone Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri A.Ş.
• Wirecard Ödeme ve Elektronik Para Hizmetleri A.Ş.

TÖDEB, yenilikçi ve öncü ruhu koruyacak
Burhan Eliaçık, TÖDEB olarak orta ve uzun vadeli hedeflerini; “Tüm çabamız ülkemizin ödeme sistemleri alanındaki yenilikçi ve öncü ruhunu koruyacak atmosferi korumak ve geliştirmektir” diye açıklıyor. Eliaçık, Birlik statüsüne Ağustos itibariyle kavuşan ve Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği adını alarak sektörün tescilli tek kuruluşu olan TÖDEB’in sektör için gerekli olan güven, farkındalık, etik, uyum gibi alanlarda üzerine düşen görevi çok daha koordineli ve etkin bir şekilde yerine getirebileceğini söylüyor.
Merkezi İstanbul olan Birlik; üyelerinin dayanışma içerisinde çalışmasını, iktisadi menfaatlerinin korunmasını ve mesleki konularda gelişimini sağlamak; üyeler arasında rekabetçi ortamın korunmasını, haksız rekabetin önlenmesini ve ödemeler alanının geliştirilmesini temin etmek amacıyla hizmet ediyor.
Türkiye’de faaliyet gösterecek ödeme ve elektronik para kuruluşları, faaliyet izni aldıkları tarihten itibaren 1 ay içinde birliğe üye olmak için başvuru yapmakla yükümlü. Statünün yürürlüge girmesinden önce (28 Haziran 2020) faliyette bulunan ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşları ise Birliğin faaliyete geçtiği tarihi izleyen bir ay içinde Birliğe üye olma süreçlerini tamamladılar. Birlik organları oluşturuluncaya kadar üyelik başvuruları, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından sonuçlandırılmıştı. İlk Genel Kurulu’nu gerçekleştirmesinin ardından yeni faaliyet izni alan kuruluşlar başvurularını Birliğe yapıyor. Statünün hükümlerini Hazine ve Maliye Bakanı yürütüyor.