NFT’ler ve Metaverse kendi ekonomisini oluşturuyor; Yapay Zeka Teknolojileri, bugünü ve geleceği şekillendiriyor 

Uzmanlara göre; bugünün ve yakın geleceğin en önemli teknoloji trendi ‘Yapay Zeka’ olacak. Son 10 yılda oldukça yol kateden ‘Yapay Zeka’, bugün hayatın her alanında; yaşamı ve endüstriyi şekillendirmeye devam ediyor. Görüntü ve konuşma tanıma, mobil kişisel asistanlar, navigasyon uygulamaları, robotlar, makine öğrenmesi gibi ‘Yapay Zeka Teknolojileri’ hayatın her alanında ve endüstride yoğun olarak kullanılıyor. Üretimden sağlığa, eğitimden modaya, satış pazarlamadan, alışverişe, bankacılık uygulamalarından, mobilitenin her alanına, lojistikten ulaşıma, haberleşmeden kamusal yönetime, akıllı cihazlardan akıllı fabrikalara, akıllı şehirlere kadar her alanda ‘Yapay Zeka Teknolojileri’ bizimle.
Uzmanlar, başdöndürücü bir hızla gelişen ‘Yapay Zeka Teknolojileri’nin hem riskleri hem fırsatları barındırdığına da dikkat çekiyor. Şimdilik insan hayatını ve endüstriyi kolaylaştırıcı bir teknoloji olarak görülen ‘Yapay Zeka’nın, kendi kendine karar verip uygulayabilen otonom araçlar, cihazlar, robotlar ve ‘Yapay Zeka’ donanımlı sistemlerin gelişimiyle insan hayatını tehdit eder hale gelip gelmeyeceği, oluşacak riskler, işin etik ve hukuki tarafı tartışılan konular arasında.
Yakın geleceğe değil, bugüne bakarsak ‘Yapay Zeka Teknolojileri’, işletmelerin dijital dönüşümlerinde ve Endüstri 4.0 yolculuklarında; onları ‘akıllı’ hale getiren rehber ve kaynak. 2022 yılının başı çeken teknoloji trendi; Yapay Zeka olurken onu Edge Bilişim (Uç Bilişim veya Sınırda Bilişim), Davranışların İnterneti (Internet of Behaviors-IOB), Kuantum Hesaplama ve Kuantum Bilişim, Blokzincir (Blockchain), Siber Güvenlik, İnsan Geliştirme, Dağıtılmış Bulut, Arttırılmış ve Sanal Gerçeklik, Hiperotomasyon izliyor. Bu teknoloji trendlerinde de  Yapay Zeka başrolde. Bugünün olduğu gibi geleceğin de tüm teknoloji trendleri artık ‘Yapay Zeka Teknolojileri’ üzerine temellenecek gibi görünüyor. Uzmanlar ‘Yapay Zeka’ ile daha da geliştirileceğini öngördükleri gelecek yılların teknoloji trendlerini ise şöyle sıralıyor: Sesli Arama, Doğal Dil İşleme (NLP-Natural Language Processing), Öngörücü ve Kişiselleştirilmiş Tıp, Yüz Tanıma, Otomasyon / Hiperotomasyon, Büyük Veri (Big Data), Chatbots (Sohbet Robotları), Toplam (Bütünsel) Deneyim (TX), Sanal Moda, 3D Teknolojileri, Siber Güvenlik, Giyilebilir Teknolojiler, Blokzincir Teknolojileri, Akıllı Cüzdanlar, Açık Bankacılık, Yeni Süper Çipler, Birleştirilmiş (Genişletilmiş) Gerçeklik (Mixed Reality-MR), Uzaydan İnternet, Dijital Göçebelik, Biyoteknoloji, Konuşan Makineler, Akıllı Robotlar, Bulut Bilişim, Yapay Zeka Mühendisliği, Web3, NFT Teknolojileri, Avatarlar ve Metaverse.

Yapay Zeka ve Metaverse ile gelecek
Citi’nin ‘Metaverse and Money Raporu’na göre ise Metaverse ekonomisinin 2025’e kadar 5 milyar kullanıcıya ve 8 trilyon ila 13 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. MetaFi: Metaverse’de Finans, DeFi, NFT ve Metaverse-as-a-Service, Açık Metaverse kavramları yakın gelecekte daha da öne çıkacak.
NFT’lerin Metaverse’e entegrasyonu: Yakın gelecekte Metaverse’te tat, koku, dokunma gibi kompleks duyuların da deneyimlenebileceği öngörülüyor. Bu dünyanın çarpıcı deneyimlerinden biri de NFT’ler (Değiştirilemez dijital varlıklar) ile yaşanıyor. NFT’ler yavaş yavaş Metaverse’e entegre edilmeye başlanıyor. Örneğin; Gucci, Roblox adlı oyunda, oyunu oynayan insanların kendi avatarları için NFT olarak satın alabilecekleri çantaları, gözlükleri ve şapkaları ‘Gucci Koleksiyonu’ adıyla satışa sundu. Coca-Cola, Decentraland adlı blokzincir tabanlı sanal gerçeklik platformunu kullanan insanların kendi avatarlarını giydirebilmesi için Coca-Cola logolu kırmızı montları NFT olarak satışa sundu ve sanal platformda eğlenceli bir çatı partisi düzenledi.
KPMG’nin  ‘Metaverse İş Dünyasını ve Toplumu Gelecekte Nasıl Değiştirecek’ Raporu’na göre bizleri bekleyen yeni Dünya’da; Mars’a ilk adım sanal dünya teknolojileri için de tarihi bir dönüm noktası olacak. Metaverse’deki finansal değer, fiziksel dünyanın değerine meydan okuyacak. Dünyamızın sanal dijital ikizi çok zengin olacak. İnsanlar yüksek riskli işlerden kurtulacak. Yapay zeka eğitmenlerin olduğu VR kampüsler kurulacak. 5 yılda dünya çapında yüz milyonlarca VR cihazı kullanılacak ve sanal gerçeklik cihazlarında günde 12-15 saate varan deneyimler yaşanacak. Ancak bu da potansiyel tehlikeler var demek. Endüstrinin ve hükümetlerin bu potansiyelin farkında olması ve bunların önüne geçmesi önemli. Metaverse sistemi, bu güce sahip olmanın ahlaki yönü açısından sorumluluk getirecek kuralları ve yasaları gerekli kılacak.

Firmalar için 8 trilyon dolarlık fırsat: Metaverse
Deloitte Kanada Teknoloji, Medya ve Telekomünikasyon Araştırma Direktörü Duncan Stewart, yatırım bankalarının tahminlerine göre Metaverse’nin firmalar için 8 trilyon dolarlık fırsat barındırdığını ve Metaverse’nin insanların aklındaki kavramdan henüz çok uzak olduğunu söyledi. Stewart, teknoloji şirketlerinin gelecek dönemde Metaverse’de var olabilmek için milyarlarca dolarlık yatırımlar gerçekleştireceğini kaydetti. Stewart, Metaverse evreninde yer almak isteyen firmaların fırsatı değerlendirmek için 2025’e kadar pazara yatırım yapmaları gerektiğini vurguladı. Halen birçok firmanın Metaverse’in parçası olmak için işbirlikleri ve ortaklıklara gittiğini hatırlatan Stewart, şunları ifade etti: “Şu anda milyonlarca insanın avatarlarıyla yer aldığı, oyun oynadığı, yeni arkadaşlar edindiği, partilere ve konserlere gittiği, alışveriş ve ticaret yaptığı çok sayıda sanal dünya bulunuyor. Bunların büyük kısmını oyun uygulamaları oluşturuyor. Ancak satın alınan avatarlar, ürünler, hizmetler ve üye olunan sosyal gruplar bu oyun uygulamalarının ‘kapalı bahçelerinde’ hapis durumda.”
ABD’li Yazar Neal Stephenson’ın 1992 tarihli ‘Snow Crash’ kitabında ilk kez tarif ettiği ‘sanal evren=metaverse’ kavramına uymadığını, zira bu evrende insanların bir noktadan başka bir noktaya, yanlarındaki her şeyle birlikte kolayca geçebildiklerini aktaran Stewart, “Dolayısıyla şu anda düşünülen anlamda bir Metaverse yerine bir grup ‘Miniverse’ (ufak evren) mevcut” dedi.
Stewart, sadece Facebook’un yeni adıyla ‘Meta’nın AR ve VR donanımlarını üretmekle görevli Metaverse bölümünün bulunduğu Facebook Reality Labs’e bu yıl en az 10 milyar dolar harcamayı planladığını kaydederek, yatırım konusunda 2025’e kadar harekete geçmeyenlerin çok geç kalmış olacaklarını söyledi. Yasal otoritelerin Metaverse’in başta 18 yaş altı grup olmak üzere herkes için daha güvenli olması adına gereken tüm düzenlemeleri; para birimi, vergilendirme, kara para aklama, içerik düzenleme, sansür gibi pek çok konuda kapsamlı yasal düzenlemeleri yapması gerektiğini de vurguladı.

Yapay Zeka Teknolojileri
Güçlü Yapay Zeka (AI), Yapay Genel Zeka (Artificial General Intelligence-AGI), Yapay Dar Zeka (Artificial Narrow Intelligence-ANI-Kısıtlı Yapay Zeka), Yapay Süper Zeka (Artificial Superintelligence-ASI), Yapay Biyolojik Zeka (Artificial Biological Intelligence-ABI), Sembolik Yapay Zeka, Sibernetik Yapay Zeka, Diyalog Bazlı Yapay Zeka (Conversational Artificial Intelligence), İş Zekası (Business Intelligence-BI), Karar Zekası (Decision Intelligence), Üretici Yapay Zeka (Generative AI), Yapay Zeka Mühendisliği (Al Engineering), Yapay Sinir Ağları (Artificial Neural Network), Derin Yapay Sinir Ağları, Endüstri 4.0 Teknolojileri, Metaverse (Meta Evren / Sanal Evren / Öteki Evren / Kurgusal Evren), NFT (Non Fungible Token-Nitelikli Fikri Tapu), Animasyonlu Avatarlar, 3B Avatarlar, Sanal Gerçeklik (VR) / Artırılmış Gerçeklik (AR) / Karma Gerçeklik (MR) / Genişletilmiş Gerçeklik (XR) / VR, AR, MR, XR Teknolojileri,  Hologram Teknolojisi, HoloLens, Similasyon Uygulamaları, Sanal Aynalar, Sanal Evrenler, 3D Teknolojileri (3D Yazıcılar / 3D Yazıcı Teknolojileri / 3D Baskı / 3D Baskı Teknolojileri / 3D Tarayıcılar / 3D Gözlükler / 3D Sanal Gerçeklik Gözlükleri), Kuantum Bilişim, Kuantum Bilgisayarlar, Kuantum Hesaplama, Otonom Araçlar, Otonom Sistemler (Autonomic Systems), Akıllı Cihazlar / Akıllı Ofisler / Akıllı Binalar / Akıllı Fabrikalar / Akıllı Şehirler /  Akıllı Ulaşım Teknolojileri, Giyilebilir Akıllı Cihazlar, Endüstriyel Giyilebilir Akıllı Cihazlar, Robotlar, RPA (Robotic Process Automation-Robotik Süreç Otomasyonu), Sohbet Robotları (Chatbotlar), Akıllı Asistanlar, Öneri Motorları, Makine Zekâsı (Sembolik Yapay Zekâ), Makine Öğrenmesi (Machine Learning), Konuşan Makineler, Derin Öğrenme (Deep Learning) / Derin Öğrenme Yazılımları / Derin Öğrenme Yazılımlarının Karşılaştırılması, Doğal Dil İşleme (NLP-Natural Language Processing), Görüntü İşleme, Konuşma Sentezi (Yapay Konuşma), Konuşma Anlama (Konuşma Analizi), Sesli Arama, Örüntü Tanıma, Yüz Tanıma, Genetik Algoritmalar, Genetik Programlama, Bulanık Mantık, Çoklu Örnekle Öğrenme (Multiple Instance Learning), Durum Tabanlı Çıkarsama, Diyalog Bazlı Arayüzler, Uzman Sistemler, Yapay Beyin, Yapay Bilinç Sistemi, Veri İşleme, Büyük Veri (Big Data), Edge Bilişim (Uç Bilişim, Sınırda Bilişim), Davranışların İnterneti (Internet of Behaviors-IOB), Toplam (Bütünsel) Deneyim (TX), Blokzincir (Blockchain) / Blokzincir Teknolojileri, Akıllı Cüzdanlar, Siber Güvenlik,  İnsan Geliştirme, Bulut Bilişim / Bulut Bilişim Teknolojileri / Dağıtılmış Bulut, Otomasyon, Hiperotomasyon, Öngörücü ve Kişiselleştirilmiş Tıp, Sanal Moda, Yeni Süper Çipler, Uzaydan İnternet, Biyoteknoloji.

‘Yapay Zeka (Artificial Intelligence-AI)’ nedir?
‘Yapay Zeka (Artificial Intelligence-AI)’; “Görevleri yerine getirmek için insan zekasını taklit eden ve topladığı bilgilerle kendisini kademeli olarak geliştirebilen sistemler veya makineler anlamına gelir. Herhangi bir özel biçim veya işlevden ziyade süper güçlendirilmiş düşünce ve veri analizi yeteneği ve süreciyle ilgilidir. Amaç insan yeteneklerini belirgin şekilde geliştirmek ve bunlara katkıda bulunmaktır. Bu nedenle oldukça değerli bir ticari varlıktır” diye tanımlanıyor. Bir diğer tanıma göre; “Yapay Zeka (Artificial Intelligence-AI), insanlar da dahil olmak üzere hayvanlar tarafından görüntülenen doğal zekânın aksine makineler tarafından görüntülenen zekâ çeşididir.”
Bir diğer tanım ise şöyle: “Çevresini algılayan ve hedeflerine başarıyla ulaşma şansını en üst düzeye çıkaran eylemleri gerçekleştiren herhangi bir cihaz. Veya öğrenme ve problem çözme gibi insan zihninin bilişsel işlevlerini taklit eden makineler.”

Yapay Zeka Teknolojileri’nin uygulama alanları
• Önerici sistemler
• Makine çevirisi
• Sinyal işleme
• Prosedürel içerik üretimi
• Regresyon analizi
• Görüntü işleme.

Yapay Zeka Teknolojileri ve çözümlerinin sağladığı faydalar
• İyileştirilmiş müşteri bağlılığı, müşteri deneyimi, müşteri memnuniyetinin yanı sıra maliyetleri düşürmeyi, süreçleri ve işleri otomatikleştirmeyi sağlar.
• Gelirler ve verimliliğin artmasına, zaman ve maliyet tasarrufuna imkan sunar.
• Daha bilinçli ve stratejik iş kararları vermeye yardımcı olur.
• Üretimden, lojistiğe, tedarik zincirlerine, pazarlamadan müşteri ilişkilerine, satış ve satış sonrası hizmetlerine, muhasebeden, bütçelemeye, depolamaya, bayilerinden yurtiçi ve yurtdışı temsilciliklerine kadar işletmenin tüm iş akışlarının ve operasyonlarının daha kolay, hızlı, kaliteli, güvenli, stratejik, verimli, maliyet ve zaman tasarruflu yönetilmesine yardımcı olur.