Türkiye ekonomisinin kozlarından biri; Makine sektörü

Sektörün misyonu: Daha yüksek teknolojiye sahip bir makine sanayi yaratmaktır. Yurtdışı pazarları ile bütünleşmek, edineceği partnerlerle işbirliği kurmaktır. Hedef, 2023’te dünya makine ticaretinden yüzde 1.5 pay almaktır.
Türkiye’nin toplam ihracatı içinde yaklaşık yüzde 10 olan makine payını, makine sektöründe söz sahibi olan ülkelerde olduğu gibi yüzde 20’ye çıkarmaktır.

Türk makine sektörünün avantajları
• Gelişmiş mühendislik becerileri ve yeniliklere çabuk uyum sağlama, kalite bilinci, uzmanlaşmış, yüksek vasıflı, orta ve üst düzey yöneticiler ve genç işgücü, tesisleşme (OSB, kümelenme gibi) gelişmiş yan sanayi, sektörün örgütlenme düzeyi yüksekliği vb…
• Türkiye ekonomisi yüksek büyüme kapasitesine sahiptir ve bunun yapı taşlarından birini de makine imalat sektörü oluşturmaktadır.
• Sektör üretiminin yaklaşık yüzde 65’ini ihraç etmektedir.
• Makine sektörü yerli üretimin ağırlık kazanmasıyla hızlı büyümektedir.
• Küresel ölçekte rekabetçi olan Türk makineleri, 200 ülkede kullanılmaktadır.
• 2018 yılı dünya makine ticareti sıralamalarında ihracatta 26. sırada, ithalatta ise 23. sırada yer alan Türkiye, Avrupa’nın 6. büyük makine imalatçısıdır.
• Sektörde katmadeğer 5.1 milyar  dolar, istihdam 212 bin kişi, girişim sayısı ise 13 binin üstüne çıkmıştır. 2018 yılında 168 milyar dolar olarak gerçekleşen toplam Türkiye ihracatından makine sektörü yüzde 10.2 pay almıştır. Makine ve aksamları, Türkiye’nin ihracatında motorlu kara taşıtlarından sonra 2. sıradaki sektördür.

Sektörün katmadeğer üretimi
Makine sektörü aynı zamanda birçok sektöre yönelik üretim sağlamasıyla ekonomik büyümeyi yakından destekliyor. KOBİ ağırlıklı sektörün katmadeğerden aldığı pay birçok sektöre kıyasla yüksek. Türkiye’nin imalat sanayisinde katmadeğer üretim oranı yüzde 21.4 iken makine imalat sanayisinde bu oran yüzde 27.1 düzeyindedir.
İhracat: Makine sektörü 2019’un ilk sekiz ayında ihracat miktarını, 2018 yılının aynı dönemine göre yüzde 13.8 artırarak, iki milyon tonun üzerine taşırken ihracat değeri 11.6 milyar dolara ulaştı. OECD bölgesinde yaşanan ekonomik daralmanın sabit sermaye yatırımlarını olumsuz etkilediği bir süreçte makine satışlarındaki artışın yüksek oluşu dikkat çekti.
Makine pazarlarımız: Makine sektörünün 2019 ilk sekiz ayda en fazla ihracat gerçekleştirdiği ülke, yılın ikinci çeyreğinde 1.5 milyar dolarla ekonomisi yüzde 0.1 daralan Almanya olurken ABD’ye yapılan ihracat 2018’in aynı dönemine göre yüzde 11.5 artışla 876 milyon dolara yükseldi.
İhracat fiyatı/kg: Makinelerimizin kg başına ortalama birim fiyatlarının 14.3 dolara kadar ulaştığı belirtilmeli. ABD'nin Türkiye'den en fazla satın aldığı ürün makinedir, yıllık 1.3 milyar dolar düzeyindeki makine ihracatımızın 2 milyar doların üzerine taşınması hedeflenmektedir. Küresel makine ithalatı içindeki payı yüzde 16.5’e ulaşan ABD’nin makine ithalatının yüzde 30’dan fazlasını Çin’den gerçekleştirdiği düşünüldüğünde, Çin ürünlerine yönelik ek vergi uygulamasının Türkiye makine ihracatçılarına yeni fırsatlar sunduğu görülüyor.
Rusya pazarı: Sektörün Rusya'ya makine ihracatı 2019’un ilk sekiz aylık döneminde, makine/adet miktarındaki yüzde 21’lik artışla birlikte 308 milyon dolar oldu. Bu pazara satış hızlanarak büyümektedir. Rusya’nın yeniden en büyük dört pazarımız arasında olması mümkün görünüyor.
Teşvikler:  Destek ve teşvikler sektörün gelişimi yönünde önemli bir kaldıraç. Makine sanayi yatırımları için alınan teşvik belgelerinin toplam değeri, tüm yatırım teşvik belgeleri içerisinde adet olarak yüzde 13.2, tutar olarak ise yüzde 11.4 seviyesinde oluyor.

Varank: “KOBİ’ye makine üretsin diye kaynak ayırdık”
Makine sektörüne yönelik en güncel bilgileri Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Takım Tezgahları Sanayici ve İş İnsanları Derneği (TİAD) iş birliği ve Makina İmalatçılar Birliğinin (MİB) desteğiyle düzenlenen MAKTEK İzmir Fuarı 2019'un açılış töreninde verdi.
Makine sektörünün bu yılın 8 ayında 12 milyar dolarlık ihracat hacmiyle geçen senenin aynı dönemindeki performansını geride bıraktığını söyleyen Bakan Varank, yatırım teşviklerinde makine sektörünün öncelikli bir yere sahip olduğunu dile getirdi. “Makine imalatı yatırımlarını 4. bölge desteklerinden faydalandırıyoruz.
Ayrıca TÜBİTAK ve KOSGEB destekleriyle üretilen projeler 5. bölge teşviklerden yararlanabiliyor. Eğer yaptığınız makine yatırımı belli kriterleri sağlıyorsa stratejik yatırım teşviği de alabiliyor. Bugüne kadar sektörün 31 milyar liralık yatırımına teşvik verdik ve bu sayede 50 binin üzerinde istihdam oluşmasına katkı sunduk” diyen Varank, ülke genelindeki bin 100'ün üzerindeki Ar-Ge merkezinin yüzde 15'inin makine alanında yeni teknolojiler geliştirmek için çalıştığını ifade etti. Sektörde faaliyet gösteren KOBİ'lerin KOSGEB'in 10 farklı destek programına başvurabildiğini belirten Varank, şöyle devam etti: “Son 3 senede 8 binin üzerinde KOBİ'ye ülkemizde makine üretsinler diye kaynak aktardık. Benzer şekilde TÜBİTAK kanalıyla da 17 senede makine sektöründeki 3 bin projeye 1.5 milyara yakın destek verdik.“

Türkiye’deki üretim
Yurt içi üretimin mevcut talebi karşılamada yetersiz kaldığını ve takım tezgahlarını da içine alan makine sektörünü 11. Kalkınma Planı ile 2023 Sanayi ve Teknoloji Strateji’nde öncelikli verdiklerini kaydeden Varank, şunları anlattı: “Hedefimiz sanayide kilit rol üstlenen makine sektöründe katmadeğeri, rekabetçiliği ve verimliliği artırmak. Dijital dönüşümü dikkate alarak ve yıkıcı teknolojileri kullanarak inovatif ürünler geliştirilmesini sağlamak. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı'nın ilk çağrısında makineyi pilot sektör olarak belirledik. Hem alıcıyı hem de satıcıyı aynı anda teşvik ediyoruz. Desteklediğimiz projeler, yatırım tutarına göre stratejik ya da proje bazlı teşviklerinden faydalanacak. Kapımız tüm yabancı yatırımcılara da açık. Bu programa çok inanıyor ve çok güveniyoruz.”

Türkiye her gün 10 bin ton makine ihraç ediyor
Yılın ilk 9 ayında ihracatını yüzde 5.2 artırmayı başaran makine sanayii, toplam ihracatını 13.2 milyar dolara taşıdı. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı'nda odak sektör olarak belirlenen makine sanayiinin rekabetçi yapısıyla Türkiye’deki tüm sektörlerin teknolojik kapasitesini artırdığına dikkat çeken Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) Yönetim Kurulu Başkanı  Kutlu Karavelioğlu, “Katmadeğeri yüksek ürünlerin yerli imkân ve kabiliyetlerle üretimini hedefleyen bu programın makine sektörü ile başlaması, Türkiye’nin teknoloji odaklı büyüme stratejisini kararlılıkla uygulayacağının göstergesi olmuştur” dedi. Her gün 10 bin ton makine ihraç eden Türk makine sanayiinin 23 alt sektörünün tamamında ürün kalitesini artırdığını ve Ar-Ge yatırımlarıyla devam eden bu gelişmenin ‘Türkiye'nin Makinecileri'ni tüm sektörler için rol model haline  getirdiğini belirten Karavelioğlu şunları söyledi: “Son dönemde Bakanlıklarımız tarafından kararlılıkla hayata geçirilen yenilikçi uygulamalarda pilot sektör olarak makinenin seçilmesi, sektörümüzün gelişim kapasitesine duyulan güvenin de bir göstergesidir.”
“Küresel krizi fırsata çevirmek için çalışıyoruz”: Karavelioğlu, Türkiye'nin en büyük ihracat pazarı Almanya'daki ekonomik durgunluğun makine ihracatçılarını doğrudan etkilediğini belirtti: “2019 yılında azalan küresel talepten en fazla etkilenen oyuncuların başında Almanya sanayii geliyor. Almanya ekonomisinin 2019 büyüme beklentisinin yüzde 0.8'den, 2013'ten bu yana en kötü performans olan yüzde 0.5'e çekilmesi buradaki daralmanın devam edeceğini gösteriyor. En büyük pazarımız olan Almanya’daki bu sorunları önceden görerek başta ABD ve Rusya olmak üzere kritik pazarlara yönelik çalışmalar yaptık. Girişimlerimizin olumlu netice vermesi, ihracat performansımızı koruyabilmemizi sağladı. Dünya Ticaret Örgütü küresel ticaret hacmindeki büyüme hedefini bu yıl için yüzde 1.2'ye indirirken Türk makine sanayii küresel ticaret hacminin 4.5 katı büyüme performansı gösterdi. Küresel krizi bir kez daha fırsata çevirmek için tüm gücümüzle çalışıyoruz.”
Makine sektörünün yılın ilk 9 ayında en fazla ihracat gerçekleştirdiği ülkeler Almanya, ABD ve İngiltere oldu. ABD'ye yaptığı makine ihracatı yüzde 13.3 artışla 1 milyar dolara ulaşan sektörün, en fazla ihracat artışı gösterdiği diğer ülkeler ise Irak, Rusya ve Fransa olarak kaydedildi.